Vanwaar deze lessenreeksen?
‘De opleiding Islamstudies bestaat niet meer. Natuurlijk komt de islam binnen de studie wereldgodsdiensten aan bod, maar ook daar valt het animo tegen. We hebben het idee dat er veel interesse is, maar laten we eerlijk zijn: je verdient er niet veel geld mee. Mensen kiezen dus niet meer zo snel voor een hele studie of cursus. Door drie avondlessen is de drempel laag. Het is interessant voor studenten en professionals, maar ook voor geïnteresseerde huismoeders. Er komen zowel jonge als oude mensen, en zowel moslims als niet-moslims.’
Waar gaat de eerste reeks over?
‘Tussen bepaalde aspecten van wetenschap en bepaalde geloofsovertuigingen binnen de islam ligt een spanningsveld. Het is belangrijk om voorop te stellen dat het geen conflict is tussen de hele religie en de hele wetenschap. Met antibiotica hebben de meeste moslims bijvoorbeeld geen moeite, terwijl dat ook een wetenschappelijke uitvinding is.’
Met welke aspecten van wetenschap hebben moslims dan wel moeite?
‘De evolutietheorie is een hele bekende. Volgens het scheppingsverhaal heeft God uit vrije wil de zeven hemelen in zes dagen geschapen, terwijl de evolutietheorie ervan uitgaat dat de wereld zich langzaam heeft ontwikkeld. Islamitische wetenschappers die betogen dat er nu eenmaal bepaalde natuurkundige feiten zijn, worden daar regelmatig op aangevallen. De evolutietheorie heeft een goddeloze ondertoon en er valt uit af te leiden dat mensen ten opzichte van dieren niet zo heel bijzonder zijn: we hebben dezelfde voorouders.’
Zijn discussies daarover taboe of worden ze enthousiast gevoerd?
‘Er komen steeds meer moslimwetenschappers die voor moleculaire biologie of astronomie kiezen. Zij vinden dat het religieuze referentiekader moet veranderen en dat religieuze teksten moeten worden geherinterpreteerd. Maar er zijn ook mensen die waarschuwen voor devaluatie van religieuze teksten. Wetenschap is constant in beweging. Als je een tekst steeds opnieuw blijft herinterpreteren raakt je waarde kwijt. En dan is er nog een grote populistische stroming die tegen is en de discussie politiseert.’
Zijn er nog andere spanningsvelden?
‘Een ander spanningsveld bevindt zich tussen de islamitische benadering van de natuur en de manier waarop de moderne westerse wereld deze benadert. De islamitische natuur draait om gemeenschappelijk goed: de natuur is er niet alleen voor ons op dit moment, maar ook voor zichzelf en toekomstige generaties. We zouden grondstoffen dus niet simpelweg moeten gebruiken tot ze op zijn.’
‘Tot slot gaan we het tijdens de lessenreeks hebben over de grenzen van de wetenschap. Moeten we alles willen onderzoeken? Mag je bijvoorbeeld nucleaire wapens ontwikkelen? In hoeverre is het goed om bij te dragen aan militaire techniek? In de islamitische wetenschapsfilosofie is veel aandacht voor dit soort vragen.’ PM