Wetenschap
Exokomeet - Homorechten - Slangengif
Kort wetenschapsnieuws: Een komeet rond Bèta Pictoris. Homorechten zijn goed voor je economie (of andersom?) en slangenbeten zijn slecht voor je bloed.
Bart Braun
donderdag 11 april 2019
NASA

Exokomeet


Deze week is het een jaar geleden dat NASA haar zogeheten Transiting Exoplanet Survey Satellite lanceerde. Dat is, zoals de naam al zegt, een satelliet die planeten van buiten ons zonnestelsel moet betrappen als ze voor hun ster langstrekken. Vier sterrenkundigen, onder wie Leidenaar Matthew Kenworthy, hebben in de data van de Tess tekenen gevonden van een exokomeet, een rond de ster draaiend rotsblok dat veel kleiner is dan een planeet.

De ster in kwestie is Beta Pictoris, zo’n 63 lichtjaar hier vandaan. De metingen zijn zo nauwkeurig dat zelfs de staart van de komeet sporen nalaat, volgens het stuk dat de astronomen opstuurden naar Astronomy & Astrophysics. Als een ronde planeet voor een ster langstrekt, zou je een symmetrisch dipje in de hoeveelheid licht van de ster zien, maar dit dipje is aan één kant langwerpiger. Extra mooi: dat dipje komt keurig overeen met voorspellingen die al in de jaren negentig werden gedaan.

Homohaat


Je moet als land je homorechten en anti-homohaatwetten op orde hebben, want dat is een kwestie van beschaving. In het blad World Development geeft bijzonder hoogleraar Kees Waaldijk samen met twee collega’s nog een argument: geld. Als mensen niet zichzelf kunnen zijn, niet kunnen erven als hun partner overlijdt, niet de juiste medische zorg kunnen krijgen, de gevangenis in moeten of zelfs gedood worden omdat ze op hetzelfde geslacht vallen, kunnen ze ook niet goed bijdragen aan de economie. Ook hebben homoseksuele toeristen en investeerders vaak niet zo’n zin om geld uit te komen geven in landen waar ze het risico lopen om opgehangen te worden als ze hand in hand lopen met hun geliefde.

Waaldijk en co vergeleken de economische data van 132 landen en koppelden die aan de homorechten daar. Daar blijkt een verband tussen te bestaan: hoe meer vrijheden homoseksuelen hebben, hoe beter de economie. Vrij veel zelfs: voor elk punt op een homorechten-schaal (is het illegaal? Wordt je partner als zodanig erkend? Mag je trouwen?) scheelt het tweeduizend dollar op het BNP per hoofd van de bevolking.

Dat verband werkt natuurlijk ook de andere kant op: met meer geld is er ook meer ruimte om homo-kwesties en persoonlijke vrijheden op de kaart te zetten. Dat erkennen de auteurs zelf ook: ‘Dit gevonden verband betekent niet dat het toevoegen van rechten per definitie duizenden dollars per persoon oplevert, alleen dat er een sterke associatie is tussen de rechten van homoseksuelen en het nationale inkomen.’

Slangenbeet


Bewoners van Papoea-Nieuw-Guinea lopen nog wel eens een slangenbeet op. Gelukkig bestaat er een antiserum, dat je kan kopen van de maker in Australië. Dat kost, afhankelijk van de slang, 1270 tot 1670 dollar, en dan ben je als Papoeaan al gauw meerde maandsalarissen verder.

Het zou dan ook best wel handig zijn als een nieuw en goedkoper middel tegen taipan-beten uit Costa Rica ook goed zou helpen. Een internationaal team van onderzoekers, onder wie bloedstollingsonderzoekers Mettine Bos en Bianca op den Brouw van het Leids Universitair Medisch Centrum, ging uitzoeken of dat zo is. Taipans en de eastern brown snake – de giftigste landslangen ter wereld - scheiden allebei een complexe cocktail aan gifstoffen uit, waarvan een gedeelte je bloed laat stollen en zo hersenbloedingen kan veroorzaken. De verschillende proefjes wijzen erop dat het Costaricaanse tegengif goed zou kunnen helpen bij de beten van verschillende soorten taipans, maar helaas niet bij de eastern browns. Of dat ook echt bij mensen of dieren werkt, moet de toekomst uitwijzen; het blad heet niet voor niets Toxicology in Vitro.