Door Sebastiaan van Loosbroek Dat blijkt uit het rapport ‘Doorstromen van hbo naar wo’ van de Inspectie van het Onderwijs. Van de 50 reguliere Leidse masteropleidingen bieden er 23 geen schakelprogramma aan voor hbo’ers. De belangrijkste reden die de universiteit hiervoor geeft is dat het hbo-bachelorniveau voor deze masters niet toereikend zou zijn. Ook aan de Universiteit van Amsterdam is bijna vijftig procent van de masters niet toegankelijk voor hbo’ers.

Wat opvalt, is dat bijna 16 procent van de Leidse masters elders in het land ook wordt aangeboden op plekken waar hbo-gediplomeerden wél met een schakelprogramma worden toegelaten. Voor de masters van de Universiteit van Amsterdam is dit ruim 15 procent.

Hoewel Leiden en de UvA de kroon spannen, is het landelijke beeld voor hbo-gediplomeerden ook niet erg gunstig. Van alle 701 masters aan Nederlandse universiteiten, is ongeveer een derde voor deze groep niet toegankelijk. Hierbij zijn wel alle 110 researchmasters meegerekend. Als deze buiten beschouwing worden gelaten, bieden 109 van de 591 van de masteropleidingen geen toegang voor hbo’ers. Het gaat dan voornamelijk om masters in gezondheidszorg, taal en cultuur en recht.

Als voornaamste redenen om hbo’ers de toegang te ontzeggen, geven de universiteiten dat het niveau van de hbo-bachelor niet toereikend is, er alleen toegang is voor specifieke wo-bachelorstudenten, of dat er geen verwante hbo-opleiding bestaat voor de betreffende masters.

Dat zoveel masters niet toegankelijk zijn voor hbo’ers is opvallend, omdat in de wet is vastgelegd dat hbo-gediplomeerden toegelaten moeten kunnen worden tot een universitaire master, mits zij via een schakelprogramma eventuele achterstanden in een redelijke termijn kunnen wegwerken om zo alsnog aan de toelatingseisen te voldoen. Volgens het rapport interpreteren de universiteiten de wet verschillend, waardoor ook de doorstroomkansen uiteenlopen.

Ook staat in de wet dat er goede doorstroming moet zijn naar ‘verwante opleidingen’, terwijl de universiteiten ook dat begrip verschillend interpreteren.

De onderwijsinspectie wil daarom dat de formulering van de wet wordt aangepast, zodat voor de instellingen duidelijker wordt wat er van hen wordt verwacht en welke uitzonderingen zij mogen maken.

Overigens doen de technische universiteiten het uitzonderlijk goed. Zo zijn alle masters van zowel de Eindhoven University als Wageningen University voor hbo’ers toegankelijk. De Universiteit Twente en de TU Delft stellen meer dan 90 procent van hun masters open voor hbo-gediplomeerden.

Onderwijsminister Van Engelshoven reageert in een Kamerbrief dat de betreffende artikelen in de wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek ‘geëxpliciteerd’ zullen worden, ‘zodat duidelijk is voor studenten wat hun rechten zijn en voor instellingen wat hun verplichting is ten overstaan van studenten met betrekking tot het aanbieden van schakelprogramma’s’. De minister schrijft dat ze daar nu mee bezig is en verwacht het wetsvoorstel begin volgend jaar aan de Kamer te kunnen voorleggen.