Van al die plastic bierglazen tijdens drie oktober belandt een angstaanjagend groot gedeelte in de gracht, en vervolgens in de zee. Hoog tijd voor statiegeldbekers, betogen Liselotte Rambonnet en Auke-Florian Hiemstra.

Was je biertje op, tijdens het Leidens Ontzet? Dan gooide je je bekertje op de grond of direct in de gracht en ging je een nieuwe volle halen. Omdat er nauwelijks afvalbakken stonden, veranderde de hele binnenstad in één grote prullenbak.

Op drie oktober zijn we dan wel bevrijd van de Spanjaarden, maar we zijn nog altijd in de greep van overmatig en roekeloos plasticgebruik. Nog voordat je je kater kwijt was, waren de straten in Leiden weer brandschoon. De straten wél. Maar de grachten lagen er nog vol mee. De opruimboot van de gemeente voer af en aan, de stichting Leidse Rederij trok erop uit om plastic te vangen en vrijwilligers van Onder water in Leiden visten duizenden bekers uit de gracht.

Ook wij trokken er samen met kano’s en grijpers op uit en vonden de gekste objecten: van condooms en menukaarten tot verrekijkers en telefoons. Ondertussen ruimden we dode ratten, meeuwen en vissen op en redden we ook nog een verkleumde jonge duif. Na een paar uur sloeg er iets om: niet een van de kano’s, maar de sfeer. Op een paar leuke vondsten na, grepen we de ene plastic bierbeker na de andere. In een paar uur tijd haalden we met vijf vrienden zo’n 2250 plastic bekertjes uit de Leidse grachten. De tientallen zakken die we vulden, waren maar een druppel op de gloeiende plaat.

We namen mee wat we konden, maar alles opruimen is onmogelijk. Een deel van de bekers zinkt, de rest drijft richting zee. Moesten we nu trots zijn op wat we verzamelden of onszelf schamen dat dit nodig was? Want 80 procent van het plastic in de oceanen is afkomstig van rivieren en daar doet Leiden dus fanatiek aan mee.

Omdat we de Spanjaarden overwonnen hadden, kreeg Leiden Nederlands eerste universiteit, zo wil de overlevering. Gelukkig maar, reageerde wethouder Yvonne van Delft (werk, inkomen, economie en cultuur). Bloedserieus zei ze op de radio dat de gemeente de kennis die bij de universiteit aanwezig is op het gebied van plasticvervuiling wil gebruiken om een oplossing te verzinnen.

Maar waarom zou je het wiel opnieuw willen uitvinden? Ook een stad van ontdekkingen mag best afkijken. Landelijk pleit de Leidse ‘Plastic Soup Surfer’ Merijn Tinga voor statiegeld op plastic, en dat is niet onopgemerkt gebleven. Juist zijn eigen gemeente laat het echter nog afweten, precies bij evenementen waar het er echt toe doet.

Statiegeld op bekers is een bewezen succesvolle techniek. Andere evenementen in Leiden, zoals Werfpop en de Nacht van Ontdekkingen gebruiken al eco-glazen. Grote feesten die over een groot deel van de stad plaatsvinden, zoals Leidens ontzet, Lakenfeesten en Koningsdag zijn volgens de gemeente echter niet ‘beheersbaar’. Zoals een ziekenhuis dat niet durft te opereren en enkel pleisters plakt, moddert de gemeente aan met kleine duurzame feestjes. Terwijl juist bij grote evenementen een grote slag valt te slaan.

Deze keer haalden vrijwilligers duizenden bekers uit de grachten, volgend jaar trommelen we een vloot van vijftig kano’s op, en mikken we al die bekertjes in het stadhuis, inclusief een factuur voor de opruimkosten.
Dus wethouder, de grachten kunnen niet langer het verstopte afvoerputje zijn van uw organisatorische onkunde. Op deze manier een feest organiseren is niet van deze tijd, en dus is het tijd voor verandering. Beter idee: volgend jaar zuipen we uit eco-glazen en laat Leiden zien te staan voor haar idealen, ook - of eigenlijk juist - bij een groter feestje. Volgend jaar is drie oktober een feestje voor iedereen, ook voor de grachten.

Auke-Florian Hiemstra en Liselotte Rambonnet zijn masterstudenten biologie