Wat zijn dat precies?
Beckerman: ‘Dat zijn evaluaties en interpretaties van kindgedrag. Bijvoorbeeld: een kind van twee zit aan tafel, en stoot zijn beker limonade om. Dan kan je zeggen: “Het is de schuld van het kind, want die is verantwoordelijk om zijn beker recht te houden.” Maar je kan ook zeggen: “Tja, hij is pas twee, en het is natuurlijk hartstikke moeilijk om die beker goed vast te houden.”
‘En dan krijg je de evaluatie. Bijvoorbeeld, “ik vind het heel stout” of “ik vind het een beetje onhandig.” Er is ook nog een component van vijandigheid: “hij doet het om mij te pesten,” zou ook een negatieve attributie zijn.’
Doen gestreste ouders dit dan vaker dan ouders zonder stress?
‘Het is bekend dat ouders die gestrest zijn vaker mishandelen. We denken dat stress leidt tot meer automatisch verwerken van informatie, dus dat je dan meer minder aandacht hebt voor contextuele informatie, bijvoorbeeld dat iemand tegen het kind aanstoot, of dat er echt per ongeluk gaat, en meer geneigd bent om explosief te reageren. Je gaat meer op de automatische piloot.
‘Als je minder stress ervaart kan je rustiger blijven en bij wijze van spreken tot tien tellen: “Ja, ik vind het irritant dat de limonade is omgevallen, en dat alles kleeft en plakt. Maar het is een ongelukje.”’
U onderzocht ook de jeugd van de ouders. Wat voor rol speelt dit hierbij?
‘Hoe meer stress je ervaart, hoe meer je terugvalt op bestaande patronen, die gebaseerd zijn op ervaringen. En dat heeft weer veel te maken met ervaringen die je zelf hebt gehad, bijvoorbeeld dat het normaal is dat je je kind fysiek straft. Of dat kinderen van twee gewoon netjes moeten kunnen eten en drinken, zonder te morsen, en dat soort hoge verwachtingen.
‘Daarnaast is meegemaakte kindermishandeling ook een van de stressoren. Het is een soort chronische stress. Maar ook opvoedstress of partnergerelateerde stress zijn risico’s.’
En nu?
‘Wij wilden een stukje van de puzzel bijdragen aan de kennis. In Nederland krijgen jaarlijks 120 duizend kinderen te maken met kindermishandeling, dat is drie procent. Dat heeft grote gevolgen die doorlopen tot ver in de volwassenheid. Dus je wil interventies ontwikkelen.
Hoe?
‘Daarvoor heb je inzicht nodig: pak je de stressfactoren aan, of – in dit geval - juist die negatieve attributies? Met dit proefschrift hebben we kunnen aantonen dat ze in ieder geval een rol verdienen in preventieprogramma’s.’ AK