Achtergrond
'Dit is ontzettend stom'
De ochtend voor de opening van het collegejaar werden de universiteiten onaangenaam verrast. De minister van Onderwijs, Ingrid van Engelshoven, kondigde aan het bsa – bindend studieadvies- te verlagen naar veertig punten.
Anoushka Kloosterman
donderdag 6 september 2018
Rector magnificus Carel Stolker: ‘We moeten kijken hoe we van “ik” naar “wij” gaan.’ © Marc de Haan

'Een bsa van maximaal 40 studiepunten geeft studenten lucht, en de opleiding houdt de mogelijkheid om studenten die echt een verkeerde keuze hebben gemaakt naar een betere plek te helpen. Wie twee derde van zijn eerste jaar haalt kan nooit op de verkeerde plek zitten of kansloos zijn’, aldus de minister.

Een besluit waar rector Carel Stolker duidelijk niet blij mee is. ‘Jarenlang terecht druk op universiteiten door @MinOCW op beter studiesucces. Nu blijkt iets meer dan de helft van je studiepunten ook wel prima. Snap ik het, snap jij het?’ twitterde hij ’s ochtends. Hij noemde het besluit daarnaast ‘ontzettend stom’. ‘Ik ga vanmiddag onze studenten oproepen vooral nu even NIET naar de minister te luisteren.’

Zo stond Stolker die maandagmiddag tijdens de opening van het academisch jaar voor een afgeladen Pieterskerk, waar hij zijn ontevredenheid niet onder stoelen of banken stak. ‘Vanmorgen werden wij verrast door de minister’, zei hij. ‘Daar wisten wij als universiteiten niets vanaf. Misschien is dit uit Amerika over komen waaien, dat we dit via Twitter te weten komen’.

‘Het is een flauwe truc’, zei hij. ‘Want die vijf punten maken niets uit, maar je hebt wel een goed verhaal’, zegt hij. En later: ‘In Den Haag noemen ze het spin. Vroeger noemden we het een streek.’

Het verlaagde BSA is een signaal aan studenten om rustiger aan te doen, denkt hij. Dat vindt hij een ‘slecht idee’. Veel studenten beginnen te laat, en hebben tegen Kerstmis al zo’n achterstand opgelopen, dat ze het niet meer in kunnen halen. ‘Zorg dat je je eerste jaar haalt’, zei hij.

Ook vicerector Hester Bijl kon de ‘verrassing’ van Van Engelshoven niet waarderen. Studenten kampen met studiestress, en de universiteit heeft de taak voor ‘structuur, continuïteit en duidelijkheid’ te zorgen, vertelde ze het publiek. ‘Het BSA helpt daar niet bij. Zo’n verrassing zorgt voor onrust. Dat werkt stressverhogend, in plaats van verlagend’.

Studiestress en werkdruk waren, naast internationalisering, grote thema’s die het college van bestuur aanhaalde. Want de blijde mededeling van Stolker dat ‘de universiteit populairder is dan ooit’, heeft als schaduwzijde dat de werkdruk voor medewerkers stijgt. De grote instroom van internationale studenten zorgt daarnaast voor een pittig maatschappelijk debat over verengelsing en angst voor verdrukking van de Nederlandse student uit de collegezalen.

Die angst voor verdrukking is niet nodig, aldus Stolker. ‘Maar het is geen gekke vraag.’ Het bestuur moedigt international classrooms aan, en zou het liefst zien dat een kwart tot een derde van de studenten in een internationaal programma uit het buitenland komt. De bovengrens, bij zo’n opleiding, is de helft. ‘Als je daar overheen gaat, krijg je de vraag: moet de belastingbetaler dat betalen?’

Bijl moedigt studenten aan om vanaf het begin van hun studie zich ook naast hun studie te ontwikkelen, maar erkende ook dat studenten het al erg druk hebben. ‘Zestig procent ervaart prestatiedruk, en een kwart heeft burnout-klachten’, zei ze. ‘Een eenvoudige oplossing hebben we niet, behalve proberen studenten goed te blijven helpen.’ Studenten kunnen beroep doen op de studentpsycholoog, benadrukt ze. Voor de zomer heeft de universiteit een taskforce Studentenwelzijn opgericht.

‘We vragen veel van onze studenten, werknemers en onderzoekers’, zei ook Stolker. ‘Werk- en studiedruk is een issue. Burnouts willen we absoluut niet, en tegelijkertijd moeten we het probleem niet te groot maken.’ Studenten hebben een eigen verantwoordelijkheid om balans te vinden, vindt de rector.

‘Het is aan jullie om balans te zoeken in je eigen leven. Daar kunnen we jullie bij helpen, maar jullie moeten het zelf doen’.

Als laatste thema haalde de rector de samenwerkingsproblemen aan die op verschillende instanties op de universiteit hebben gespeeld. Binnen de academische wereld is er een cultuur van ‘ik’ in plaats van ‘wij’, zei de rector. ‘Dat probleem, is een probleem dat veel groter is dan Leiden. Het zit in de competitie, hoogbegaafdheid en welbespraaktheid van de mensen, en de cultuur van wetenschap en peer reviews’, waarin vaak harde kritiek op elkaar wordt gegeven. Het is volgens hem een ‘cocktail die in sommige gevallen kan leiden tot angstcultuur’. De universiteit moet volgens hem aansturen op samenwerking: ‘We moeten echt kijken hoe we van “ik” naar “wij” gaan’.

De Universiteit Leiden is tevens lid geworden van het Healthy University Network, deelde Stolker mee. Dat is een samenwerking tussen verschillende universiteiten die streven naar een gezonde werkomgeving, en ‘die al die wetenschappelijke kennis in dienst stellen van onszelf.’ Er komen cursussen over omgaan met stress en werkdruk. De rector gaat zelf ook op cursus.

‘We laten ons door niemand van het pad brengen’, sloot hij af. ‘Ook niet door de minister en haar spinnen.’