Achtergrond
Is dit eigenlijk alles?
Psycholoog Nienke Wijnants schreef de bestseller Het dertigersdilemma en geeft maandag een lezing in Leiden.
donderdag 12 april 2018
Een bezoeker kijkt naar de video-installatie ‘Hello World!’ van Christopher Baker in een Londense gallerie, maart 2017. ‘Keuzevrijheid lijkt aantrekkelijk, maar brengt ook een enorme druk met zich mee.’ Foto ANP

Door Sebastiaan van Loosbroek ‘Hoe haal je het in je hoofd?’ zeiden de ouders van Nienke Wijnants (43) toen ze na haar studie psychologie stuurloos naar die ene perfecte baan bleef zoeken. ‘Ga gewoon werken, dan kom je er wel.’ Wijnants zag dat anders. Ze wilde dat ze zich direct op haar plek zou voelen. En dat was dan alleen nog maar twijfel over de eerste baan. Andere zorgen: waar te wonen, kopen of huren, met wie, moeten er kinderen komen, en zo ja wanneer? Extra ingrediënt: de druk van sociale media. En welkom bij het dertigersdilemma. 

De psycholoog en loopbaanadviseur beschreef het in haar gelijknamige bestseller en het boek Wie ben ik en wat wil ik? Volgende week geeft ze een lezing aan de Universiteit Leiden.

Wijnants deed wetenschappelijk onderzoek naar het verschijnsel onder pakweg 25- tot 42-jarigen. ‘Mensen gaan zichzelf op steeds jongere leeftijd existentiële vragen stellen’, zegt ze. ‘Wie ben ik, wat wil ik in m’n leven en is dit eigenlijk alles?’ De meesten willen steeds meer doelen in korte tijd bereiken, merkte ze. ‘Ik ontmoet door m’n werk jonge mensen die binnen vijf jaar een boek willen hebben geschreven, een B&B willen hebben opgezet, willen trouwen en kinderen krijgen. Het zijn doelen die dwingend voelen om succesvol te worden. Daarnaast hebben ze vaak ook nog een bucketlist waarop staat dat ze moeten bungeejumpen en een wereldreis maken. Daarmee leggen ze een enorme druk op zichzelf.’

En als vervolgens veel van die doelen zijn bereikt, ‘ontvouwt zich de leegte waarin mensen zichzelf gaan afvragen wat ze nu eigenlijk nog willen en wat de zin van het leven is’. Een vervoegde midlifecrisis dus, die gepaard gaat met een hoge mate van keuzestress en een intense vorm van sociale vergelijking. ‘De keuzemogelijkheden zijn de afgelopen tien jaar explosief toegenomen’, stelt Wijnants. ‘Neem alleen al de producten in de winkel, de manier waarop je je vrije tijd kan besteden, welk telefoonabonnement het best bij je past en welke energieleverancier het voordeligst is. Daar was vroeger veel minder van, terwijl we van alles de beste optie willen.’

Die enorme keuzevrijheid lijkt aantrekkelijk, maar brengt volgens Wijnants een enorme druk met zich mee. Met als gevolg dat veel jonge mensen lijden onder een burn-out. ‘Die komt niet door het veeleisende werk, maar door het veeleisende bestaan’, stelt Wijnants. ‘Ze voelen zich overprikkeld en overvraagd. Daarbij is sociale vergelijking de afgelopen jaren extreem geïntensiveerd door media als Facebook. Mensen van rond de dertig ervaren die heel intens.’ Gevolg: niet alleen twijfels in het hoofd, maar ook fysieke klachten. ‘Hoe meer twijfels deze mensen hebben, hoe meer last ze hebben van prikkelbaarheid, slapeloosheid en hoofdpijn.’

Veel oudere mensen hebben niet altijd evenveel begrip voor deze generatie, terwijl hun levensloop niet met elkaar is te vergelijken. ‘Richtinggevende randvoorwaarden zijn door de individualisering, globalisering, ontkerkelijking en emancipatie weggevallen. We ervaren een totale keuzevrijheid om ons leven naar eigen smaak in te richten. Vroeger was het levenspad veel helderder, en werden keuzes dus veel makkelijker gemaakt.’

Toch benadert Wijnants het dertigersdilemma overwegend als een luxeprobleem. ‘Als je op het punt bent dat je jezelf afvraagt waarom je eigenlijk leeft, waarom je nog je bed wil uitkomen, waarom je dingen mee wilt maken, heb je het eigenlijk goed voor elkaar. Zou je geboren zijn in een land waar je continu moet overleven, zul je aan die vragen minder snel toekomen. Het is dus een voorrecht dat je ze kunt stellen. Als je goed over die vragen nadenkt, dringt de absurditeit en zinloosheid van het leven zo tot je door dat het opeens een stuk makkelijker wordt om keuzes te maken.’

Nienke Wijnants

Het dertigers­dilemma

Lezing op maandag 16 april van 19.30-22.30 uur.

Rapenburg 73, €10 incl. borrel