Aan de hand van iemands DNA kan je soms terugkijken in de tijd, naar de periode toen die iemand nog een ongeboren baby in de baarmoeder was. Als de moeder bijvoorbeeld honger leed in die periode, had het kindje daar ook last van, en dat zie je zeventig jaar later nog steeds terug.

Niet alleen aan het DNA, trouwens. In de jaren zeventig van de vorige eeuw werd duidelijk dat Nederlanders die de Hongerwinter als foetus hadden doorgemaakt, vaker last hadden van overgewicht en suikerziekte. Later zou duidelijker worden dat ze ook wat vaker schizofreen waren dan hun leeftijdsgenoten uit het zuiden van Nederland, dat al bevrijd was in de winter van 1944-1945.

Je draagt die honger dus je leven lang mee. Maar in welke vorm? Dat bleek te maken te hebben met zogeheten epigenetica: de verandering zit niet in je DNA zelf, maar erop. Zo kan er een zogeheten methylgroep aan het DNA worden vastgemaakt, en die speelt een rol in het aan- en uitschakelen van genen. De honger zorgt ervoor dat het ene gen meer methylgroepen krijgt, en het andere minder. (zie ook: Achtervolgd door de honger)

Genen

In een publicatie in Science Advances, vorige week, laten onderzoekers van onder meer het Leids Universitair Medisch Centrum en Colombia University in New York zien welke methylering van welke genen nou precies de stofwisselingsproblemen veroorzaken. Ze vergeleken 422 baby’s uit de Hongerwinter met hun broers en zussen, en met mensen die in dezelfde kraamklinieken waren geboren, maar dan net voor of na de Hongerwinter.

Het merendeel van de gevolgen lijkt verklaart te kunnen worden door de veranderde methylering van een vijftal genen. Dat zijn geen vreemden: die genen spelen ook bij niet-Hongerwinteraars een rol in vetzucht en andere stofwisselingsproblemen. Wat nog wel onduidelijk is: hoe die honger nou precies de verschillen in methylering bepaalt. ‘Het specifieke mechanisme moet nog opgehelderd worden’, aldus de onderzoekers. BB