Door Bart Braun Gefeliciteerd, allemaal! Het was spannender dan ooit, maar ook dit jaar is Nederland haar favoriete jaarlijkse discussie doorgekomen zonder dat er een dode is gevallen. Op naar de volgende kwestie: vuurwerkverbod ja of nee? Hebben jullie er ook zo’n zin in?
Nee, zegt u? De onwrikbaarheid van het eigen gelijk, de absolute weigering om de eigen loopgraven te verlaten, de steeds fellere toon van het debat, de bedreigingen en scheldpartijen, de eeuwig etterende geesteswond die Twitter heet, dat staat u allemaal niet zo aan?
Het barst op deze wereld van de tradities waar een buitenwacht een probleem mee heeft. Vuurwerk, Zwarte Piet, stierenvechten, walvisjacht. De meeste Mare-lezers zullen nooit met een harpoenkanon op een walvis hebben geschoten, maar ontgroeningen staan voor hen wat dichter bij huis.
Ook daar is maatschappelijke discussie over, en ook daar zeggen de deelnemers dat de buitenstaanders zich er niet mee moeten bemoeien. Je begrijpt het niet als je het zelf niet mee hebt gemaakt.
Dat is natuurlijk ook zo. Hoe mooi Hemingway er ook over schreef, de meeste niet-Spanjaarden voelen de magie van de corrida niet aan. Niet-Nederlanders willen vaak nog best geloven dat er geen racistische bedoeling achter Zwarte Piet schuilt, maar wat is dan de reden om ook door te gaan met de traditie? Dat iemand warme gevoelens kan koesteren voor iemand met zwarte schmink, kunnen ze wel horen, maar niet voelen.
In de grote-mensenwereld gaan bij redeneringen als ‘maar dit gebeurde in een context waarin het fysiek corrigeren van brutaliteit heel normaal was’ of ‘ik zie het niet als een vernedering om iemands hoofd in een bord spaghetti te duwen’ de wenkbrauwen omhoog. Dat het lidmaatschap toch mooi is, en belangrijk, en geil, ook omdat je het niet zomaar cadeau kreeg, dat komt bij de rechter niet ter sprake.
Maar misschien is het omgekeerde ook waar. Dat je je tradities zo verliefd in de ogen staart, dat de morsige nagels niet meer opvallen. Juist omdat je het zelf wél hebt meegemaakt. Dat is precies waarom al die discussies zo moeizaam verlopen: beide partijen houden vast aan hun standpunt, omdat ze het helikopterperspectief op hun eigen loopgraaf missen.
Wat meer afstand nemen kun je leren. Niet elke universitaire studie brengt je dat bij, maar goede verhalen doen dat wel, of het nou literatuur is, non-fictie, film of zelfs een computerspel. Wat onze nationale discussies nodig hebben, wat bijna alle Nederlanders nodig hebben, is meer zelfreflectie en meer zelfspot. Maak er uw goede voornemen van voor 2018.
En als u nog met vuurwerk aan de gang gaat, wees er dan alsjeblieft voorzichtig mee.