Achtergrond
Vlieguren maken
Volgende week zijn de verkiezingen voor de universiteitsraad. Hoe kijken landelijke en lokale politici terug op hun tijd als studentraadslid? ‘Ik had meer trammelant kunnen maken.’
Marleen van Wesel
donderdag 11 mei 2017
Personages uit de serie House of Cards.

‘Als ik ergens ben, wil ik invloed hebben’, zegt Roelof van Laar (35). ‘Op de middelbare school zat ik bij de schoolkrantredactie en was ik jongerenvertegenwoordiger voor de Nationale Jeugdraad. Voor ik ging studeren was ik al lid van de Partij van de Arbeid.’ Toen hij tussen 2000 en 2010 de bachelor politicologie volgde in Leiden was dat niet anders: hij zat in de faculteitsraad van Sociale Wetenschappen en daarna in de universiteitsraad. Tot de afgelopen landelijke verkiezingen was hij Tweede Kamerlid voor de PvdA.

Hij is lang niet de enige politicus die zijn sporen in de universitaire medezeggenschap verdiende. ‘Medezeggenschap is echt wat anders, maar in de manier van werken vind je veel overeenkomsten’, zegt Pieter Krol (26), momenteel voorzitter van de Leidse universiteitsraad én duoraadslid van de lokale ChristenUnie-afdeling. ‘Je bent sowieso volksvertegenwoordiger’, vindt Fleur van de Gevel (24), duoraadslid van de VVD Leiden en tijdens haar bachelor bestuurskunde faculteitsraadslid voor de Campus Den Haag (tegenwoordig Governance and Global Affairs): ‘Of dat nu van studenten is, of mensen in een stad.’

De politiek in het klein, dus? ‘Niet eens in het klein’, vindt Sander van Diepen (28, masterstudent geschiedenis in Leiden, Europees recht aan de UvA). ‘De universitaire begroting is, met meer dan 500 miljoen, groter dan die van de gemeente Leiden. De politieke tegenstellingen zijn wel kleiner: we zitten er allemaal voor goed onderwijs en onderzoek. In de samenleving spelen meer factoren een rol.’ Sinds 2012 kwam hij achtereenvolgens in de faculteits- en de universiteitsraad. Ook werkt hij voor D66: op het landelijke bureau en als bestuurslid bij de Leidse afdeling. ‘Tot nu toe achter de schermen dus, maar met mijn ervaring in de universiteitsraad wil ik me volgend jaar verkiesbaar stellen als gemeenteraadslid.’

‘Dit is veel hectischer’, zegt Dick de Vos (58) over zijn huidige functie als fractievoorzitter van de Leidse afdeling van de Partij voor de Dieren. Hij studeerde eind jaren zeventig Nederlands en was faculteitsraadslid bij Letteren. ‘Ik had niet echt ideeën om de faculteit te veranderen. Het was meer een plichtsgevoel: als niemand wil, moet ik het maar doen.’ Zijn politieke carrière begon pas véél later: ‘Toen de Partij voor de Dieren was opgericht vond ik het niet zo gek wat die dames in de Tweede Kamer te vertellen hadden. Ik ging altijd de barricaden op tegen onrecht, tot aan demonstraties tegen stierenvechten in Spanje. Maar met de PvdD werd ik pas voor het eerst lid van een partij. Met een opgezette muskusrat, omdat we vonden dat de vangstmethode anders moest, ging ik in 2008 debatten af voor het hoogheemraadschap. Niemand interesseert zich daarvoor, dus áls media er iets over schreven, plaatsten ze al snel een foto van mij en mijn muskusrat.’

Ook de jongere garde is niet per se bewust bezig met het uitstippelen van een route naar de Tweede Kamer. ‘Misschien ooit’, zegt Krol. ‘Maar ik wil eerst met mijn poten in de modder staan.’

‘Mijn ambitie ligt bij de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar’, zegt Marc Newsome (28), sinds januari duoraadslid voor de Leidse PvdA. In 2011 begon hij er als secretaris. In datzelfde jaar kwam hij als geschiedenisstudent in de faculteitsraad van Geesteswetenschappen en later in de universiteitsraad.

‘Je wordt overstelpt met informatie’, zegt Newsome. ‘Net als in de gemeenteraad. In plaats van gek te worden van de moeilijke woorden en de vele pagina’s, leerde ik mijn netwerk in te schakelen. Er is altijd wel iemand die de dossiers en de gevoeligheden bij een onderwerp kent.’

‘Ik ontdekte in de UR dat het bestuur niet van verrassingen houdt’, zegt Van Diepen. ‘We stuurden bijvoorbeeld een open brief naar Mare over de invoering van het bsa in het tweede jaar. Een jaar later ging er een streep door de plannen, maar misschien was het soepeler verlopen als we het college niet zo hadden overvallen. Van Kamerleden hoor ik het ook: als je mensen voorbereidt, voorkom je dat ze hun hakken in het zand zetten.’

‘Het zijn allemaal vlieguren’, zegt Van de Gevel. ‘Ik had om veel meer zaken trammelant kunnen maken, maar wat ik echt geleerd heb in de faculteitsraad: pick your battles. Anders verliest je boodschap aan kracht. En timing is ook belangrijk.’

‘Als een stuk ter instemming op tafel ligt, is het haast al gebeurd’, verduidelijkt De Vos. ‘De invloed die je daarvóór uitoefent, is veel belangrijker.’ Dat paste hij in de gemeenteraad toe, toen er een nota dierenwelzijn moest komen. ‘Ik nam de ambtenaren mee naar een congres en voorzag hen van zoveel mogelijk informatie.’

‘Politieke sensitiviteit’, noemt ook Krol als belangrijkste les. ‘Ik zag in de UR hoe het besluitvormingsproces zich ontwikkelde, wat daarvan vervolgens in Mare en soms ook in NRC terechtkwam, én de publieke opinie die daarop volgde’, zegt Geert van der Varst (37). Hij ging in 1998 politicologie studeren en was later drie jaar UR-voorzitter. ‘Dat fascineerde me. Hoe zorg je ervoor dat jouw boodschap op de juiste manier ergens terechtkomt?’ Tegenwoordig is hij PvdA-woordvoerder. Laatst blikte hij met andere UR-leden terug. ‘Wat er speelt in de academische gemeenschap, is niet per se wat er in de raad op tafel ligt, of in de krant staat. Zo’n raad mag wel wat agendabepalender zijn. Daarmee maak je het politieker.’

Krol beaamt dat de universitaire medezeggenschap minder politiek is. ‘De universiteitsraad komt sneller tot een breed gedragen standpunt. In de gemeenteraad heeft elke partij haar eigen kleur. De laatste jaren merk ik overigens dat de universitaire medezeggenschap politieker wordt.’

‘Als je je actief opstelt, kun je als studentraadslid zeker je agenda bepalen’, vindt Van de Gevel. ‘We kaarten dingen aan: de Asian Library bijvoorbeeld. Op een verenigingsborrel hoorden we dat studenten daar werden weggestuurd. Dat konden we meteen meenemen naar de UR’, zegt Van Diepen. ‘En ook als je de agenda volgt, kun je daar slim mee omgaan.’

Van Laars belangrijkste les bracht hem uiteindelijk naar de Tweede Kamer: ‘Na een jaar in de universiteitsraad, werd ik op de tweede plaats van de kandidatenlijst voor het volgende jaar gezet. Terwijl ik fractievoorzitter was! Ik heb me boos teruggetrokken. Een week later had ik spijt en nam ik me voor om me nooit meer terug te trekken om zoiets.’

Voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2013 stond hij aanvankelijk ook te laag op de PvdA-lijst. ‘Niet veel later kwam ik als vervanger alsnog in de Kamer.’ In 2017 zat dat er vanaf de 45e plek niet in. Nu is hij ondernemer. ‘Als ik ergens ben, wil ik nog steeds invloed hebben, maar 35 jaar is te vroeg om een mastodont te worden. Ik zie wel wanneer er weer een kans komt.’

Stemmen!

De universitaire verkiezingen duren van 15 mei, 9.00 uur, tot 19 mei, 16.00 uur. Studenten en medewerkers ontvangen komende maandag een e-mail met een link om te stemmen.

Voor de universiteitsraad kunnen studenten dit jaar kiezen uit de Christelijke Studentenfractie Leiden (CSL), de Lijst Vooruitstrevende Studenten (LVS) en ONS Leiden, net als voor de faculteitsraden van Rechtsgeleerdheid, Sociale Wetenschappen en Wiskunde en Natuurwetenschappen. ONS ontstond vorig jaar door een samenvoeging van de SGL en een deel van de leden van BeP. Die laatste partij was afgelopen jaar nog wel in de raden van Geesteswetenschappen en Sociale Wetenschappen vertegenwoordigd. Voor komend jaar trekt BeP zich terug uit de universitaire medezeggenschap. De huidige raadsleden studeren komend jaar niet meer aan hun faculteiten. Bovendien geeft de partij aan dat een van de belangrijkste pijlers, duurzaamheid, tegenwoordig bij andere partijen ook hoog op de agenda staat. Bij Geesteswetenschappen doet naast CSL, LVS en ONS nog een vierde partij mee: de International Student Party.

De faculteiten Archeologie en Governance en Global Affairs hanteren geen partijen-, maar een personenstelsel. Het stembureau van het Leids Universitair Medisch Centrum kon geen informatie geven, omdat ‘het niet zeker is of de decaan wel wil dat er in Mare komt te staan of de faculteit een personen- of partijenstelsel hanteert’.

En dan zijn er nog de personeelsgeledingen van de verschillende raden: daarvoor wordt om het jaar gestemd. Die van de universiteitsraad is in even jaren aan de beurt. Voor de personeelsgeleding van de faculteitsraden kan dit jaar wel gestemd worden. Alhoewel: in elk geval bij Geesteswetenschappen en Sociale Wetenschappen zijn er evenveel kandidaten aangemeld als er zetels te verdelen zijn.