Door Vincent Bongers Er huist iets duisters in de catacomben van het ministerie van Onderwijs in Den Haag. Het moet een soort monster zijn dat alleen gevoed kan worden met nodeloze wetsvoorstellen, die de universitaire medezeggenschap compliceren. Ambtenaren zijn dag en nacht in touw: de honger van het beest lijkt onstilbaar, maar met de nieuwe Wet Versterking Bestuurskracht kan het weer even in toom worden gehouden.
Denk aan Cthulhu. Dat wangedrocht zo groot als een berg, met een angstaanjagende muil omringd met tentakels als die van een octopus, is ontsproten uit het brein van de Amerikaanse horrorschrijver H. P. Lovecraft (1890-1937). Wie dit monster aanschouwt, wordt krankzinnig, aldus de bijbehorende mythologie. Het wezen is door de mens namelijk niet te bevatten.
Het demissionaire kabinet had kennelijk dezelfde ambitie toen ze de Wet Versterking Bestuurskracht schiep. Die is namelijk ondoorgrondelijk.
De wet is een van de tentakels van het studievoorschot, beter bekend als het leenstelsel. Even terug: minister Bussemaker van Onderwijs schrapte de basisbeurs. Het geld dat dat oplevert, wordt geïnvesteerd in het hoger onderwijs. Om te zorgen dat het geld uit het studievoorschot ook daadwerkelijk naar beter onderwijs gaat, kreeg de medezeggenschap instemmingsrecht op de hoofdlijnen van de universitaire begroting. Het was een hels karwei om dat te regelen. En het is zeer twijfelachtig of de universiteitsraad en faculteitsraden er ook echt iets aan hebben.
‘Goh’, dacht Bussemaker vervolgens: ‘Wat kan ik nog doen om de zaak nog mistiger te maken?’ Dat werd: de opleidingscommissies upgraden. Dat worden volgens de nieuwe wet voortaan ‘volwaardige medezeggenschapsorganen’. Het gevolg is dat de opleidingscommissie per 1 september instemmingsrecht krijgt op de inrichting van de studie. De commissie moet bijvoorbeeld akkoord gaan met de inhoud van afstudeerrichtingen en op welke wijze het onderwijs wordt geëvalueerd.
Het probleem is echter het gebrek aan belangstelling voor dit soort clubs. Bij universitaire verkiezingen (die volgende week beginnen) stemt nog geen twintig procent van de studenten. De verkiezingen voor opleidingscommissies zijn nog suffer: een opleiding mag al blij zijn als er überhaupt genoeg kandidaten komen opdraven. Uit een recent onderzoek van de Onderwijsinspectie bleek bovendien dat opleidingscommissies lang niet altijd goed functioneren. De commissieleden moeten beter worden opgeleid. Ze zijn helemaal nog niet klaar voor meer invloed.
Het krioelt op de universiteit straks van de groepjes met macht die voortdurend in elkaars vaarwater zitten. ‘De verdeling van advies- en instemmingsrechten is buitengewoon ingewikkeld en weinig transparant’, schrijft vice-rectormagnificus Hester Bijl in een brief aan de universiteitsraad over de wet. ‘Ik zie niet hoe dit leidt tot een versterkte bestuurskracht’, schreef zij al eerder terecht in een column op deingenieur.nl.
Bijl heeft gelijk. De minister verzwakt de medezeggenschap juist door er een veelkoppig monster van te maken.