In een open brief in Trouw schreven negentig hoogleraren dat het cruciaal is dat Nederland koploper wordt in het verduurzamen van de economie. Twee van de ondergetekenden zijn verbonden aan de Universiteit Leiden, namelijk Peter van Bodegom (Environmental Biology) en Arnold Tukker (Industrial Ecology). Dat duurzaamheid ook op onze universiteit een rol speelt lijkt een goede zaak, maar het huidige beleid schiet tekort om de benodigde verandering teweeg te brengen.

Uit de snelheid waarmee de aarde op dit moment opwarmt, blijkt dat er urgentie geboden is om zo snel mogelijk over te schakelen naar schonere energiebronnen. Op dit moment is er wetenschappelijke consensus over het feit dat 80 procent van de fossiele brandstoffen in de grond moet blijven zitten om onder de norm van twee graden opwarming te blijven. Deze norm is leidend, en geldt als een absoluut maximum. Indien er geen verandering plaatsvindt, bereiken we volgens de laatste berekeningen al binnen vijf jaar de ‘gewenste’ anderhalve graad opwarming. The clock is ticking…

Naast wetenschappelijke consensus is er sinds december 2015 ook politieke consensus om het klimaatprobleem aan te pakken. Met het tekenen van het klimaatakkoord van Parijs bonden 195 landen zich aan de positieve verplichting om de grens van twee graden opwarming te bewerkstelligen. De vraag die rest is dan ook: hoe nu verder?

Voor de Universiteit Leiden betekent dit dat ook zij zich zal moeten inzetten om milieuvriendelijk beleid te voeren. Ondanks goede maatregelen, zoals de warmte-koudeopslag en isolering van de gebouwen, maakt deze universiteit zich via andere wegen schuldig aan het verwoesten van de planeet. Door in zee te gaan met de Rabobank en het pensioenfonds ABP, kiest de Universiteit Leiden er voor klimaatverandering goed te keuren en hier indirect aan bij te dragen.

Deze instituten hebben namelijk beide investeringen in de fossiele industrie. Deze investeringen zijn niet alleen amoreel, maar ook een financieel risico. Om aan de eisen van het klimaatakkoord te voldoen, zullen er steeds meer maatregelen tegen de fossiele industrie moeten worden genomen.

Hierdoor zal veruit het grootste deel van het geïnvesteerde vermogen geen rendement vinden. Dit wordt ook wel omschreven als de carbon bubble. Het effect zou vergelijkbaar kunnen zijn met de internet bubble van de jaren negentig, waar miljoenen aan financiële belangen verdampten.

Ter illustratie: het ABP, het grootste pensioenfonds van Nederland waarin de Universiteit Leiden haar pensioenen onderbrengt, heeft tien procent van hun 372 miljard aan vermogen op dit moment geïnvesteerd in olie, kolen en gas. Door deze investeringen terug te trekken, kan het ABP allereerst het eerdergenoemde financiële risico vermijden. Daarnaast zou het pensioengeld van meer dan twee miljoen Nederlanders, waaronder het geld van alle medewerkers van de Universiteit Leiden, niet meer worden besteed aan de verdere opwarming van de aarde.

Fossil Free is een wereldwijd netwerk van mensen dat zich inzet om publiek geld weg te halen uit de fossiele sector. Dit proces wordt ook wel divesteren genoemd. Vele vooraanstaande universiteiten en steden, waaronder Yale, Stanford, Oxford en de gemeente Amsterdam hebben zich al uitgesproken tegen de amorele investeringen in de fossiele industrie. In Nederland is Fossil Free actief in onder andere Wageningen, Utrecht, Amsterdam en Leiden.

Want ook de Leidse universiteit zou haar banden met de fossiele industrie moeten verbreken. Universiteiten zijn bij uitstek de plek waar duurzame innovatie plaatsvindt, en dus zouden ook de financiën van deze universiteiten bij moeten dragen aan een betere wereld. De Universiteit Leiden heeft met haar publieke functie een morele plicht om zich actief uit te spreken tegen de investeringen van haar bank en pensioenfonds.

Daarnaast zou zij deze industrie ook op andere manieren moeten weren. Netwerkborrels, carrière-dagen en lezingen, maar ook interne bestuursfuncties, geven een platform aan mensen en bedrijven die verdienen aan de opwarming van de aarde. Zij die de wereld helpen verwoesten zouden niet de kans mogen krijgen om onze beste studenten te verleiden met hen mee te doen. The clock is ticking…

Marleen Schreuder is masterstudent European Law. Op 11 mei tussen 12:30 en 14:00 u. staat Fossil Free Leiden in het Lipsius, in het kader van de Global Divestment Mobilisation Week.