Door Anoushka Kloosterman Op het scherm in het propvolle Grandcafé De Burcht staan twee ronde objecten afgebeeld. Een is een planeet, de ander is een roestige koekenpan. Vraag aan de toeschouwers: welke van de twee is de planeet?
Dat is moeilijker dan het lijkt. De planeet heeft misschien wat meer definitie, suggereert David Doelman (23, PhD sterrenkunde). ‘Maar voor ons is het eigenlijk ook wel lastig’, geeft hij toe. Doelman draagt een grote, ronde badge met de tekst ‘I’m an astronomer’, net als zijn collega’s en teamgenoten, promovendi Maaike van Kooten (24, Canadees, ‘met een Nederlandse naam, want mijn ouders zijn Nederlands’) en Leon Trapman (24). Op tafel staan halflege glazen en flesjes bier.
De koekenpanvragen horen bij de tweede ronde van de quiz tijdens de allereerste Leidse ‘Astronomy on Tap’, een avond waarop een paar sterrenkundigen informeel vertellen over hun werk, afgewisseld met een soort pubquiz. In de eerste ronde prijkten foto’s van hemellichamen, met vragen als ‘is dit een planeet?’ en ‘Hoeveel planeten zie je?’
‘Astronomie en bier is echt de beste combinatie’, zegt Van Kooten. ‘Als astronomen bier drinken, praten ze over hun werk. Dan komen de beste ideeën boven. Net als tijdens koffiepauzes. Die worden aangemoedigd.’
Trapman: ‘Ik kies astronomie boven bier. Dat leidt tenminste niet tot langetermijnproblemen.’
De Leidse onderzoeker Matthew Kenworthy, vertelt staand op een stoel over zeven planeten buiten ons zonnestelsel, rond de ster Trappist-1. ‘Toen ik jong was, hadden we acht planeten, en daar waren we blij mee’, begint hij. Hij wordt onderbroken door een gilletje uit het publiek en het geluid van brekend glas. ‘Alles oké daar?’ vraagt hij. In het publiek gaan duimen omhoog. ‘Ik heb dat effect op mensen’, grapt hij.
Hij laat plaatjes zien die media gebruikten toen de planeten waren ontdekt. Een grote, oranje zon, woest, steenachtig landschap, badend in een zee van rood licht. ‘Hogwash’, zegt Kenworthy. ‘We hebben geen idee hoe het eruit ziet.’
Hij vertelt dat men vroeger dacht dat er een enorm regenwoud op Venus groeide. ‘Want de planeet is bedekt met wolken, en waar heb je dat nog meer?’ Iemand uit het publiek roept: ‘Engeland!’ Gelach. Kenworthy bedoelde eigenlijk: de aarde. ‘Maar inderdaad, Engeland.’
Hij vervolgt dat de Russen de ene na de andere satelliet tevergeefs naar Venus stuurden. Pas bij de dertiende poging slaagden ze. Satelliet Venera 13 hield het in 1982 maar liefst 127 minuten uit op Venus, en liet zien dat er geen regenwouden waren. ‘De wolken zijn van zwavelzuur. De Russen bouwden de satellieten als tanks.’
‘Astronomy on Tap’ is bedacht in New York, en wordt in de Verenigde Staten al op verschillende plekken gehouden. In Leiden wordt het voortaan maandelijks gehouden, op elke laatste maandag van de maand.