Cultuur
De verboden foto?s
Uitgever Evelyn de Regt ging op zoek naar fotografen die wél het echte leven in Noord-Korea weten te betrappen.
donderdag 16 maart 2017
Voet van het standbeeld van Kim Il Sung. De Noord-Koreanen zagen de foto als beledigend omdat maar een deel van de leider is afgebeeld. Foto Eric Lafforgue

Weetje: in het dagelijks leven in Noord-Korea zie je mensen regelmatig slapen. Door slechte voeding, zegt Evelyn de Regt. ‘En de lange dagen. Af en toe moeten ze ook een tandje bijzetten. Dan is er bijvoorbeeld een actie als “150 dagen hard werken”.’

De Regt is de samensteller van het boek North Korea: Glimpses of Daily Life in the DPRK. In het boek staan 350 foto’s die eigenlijk niet gemaakt hadden mogen worden. Van schoolklasjes die oefenen voor de parades tot stenensjouwende werkers op het platteland die met de hand een weg aanleggen. Slapende soldaten en dakloze kinderen. Een tractor met een lekke band. Geïmproviseerde zwarte marktjes in de modder. Een selectie van de foto’s hangt in het Kamerlingh Onnes Gebouw.

Toen De Regt na haar vakantie in Noord-Korea, zocht naar boeken over en foto’s van het land, stuitte ze alleen maar op propaganda, maar niets van het dagelijkse leven van de bevolking. ‘Mensen die er zijn geweest, zijn vaak zo onder de indruk van alle parades en monumenten dat ze alleen die fotograferen. Maar foto’s van andere dingen bestonden gewoon niet.’

Daarnaast krijgen toeristen ook niet alles te zien. ‘Als toerist maak je een standaardrondje’, zegt ze. ‘Je mag niet zomaar je hotel uitlopen. En als je een officiële fotograaf bent, word je nog meer begeleid dan gewone toeristen. Floortje Dessing heeft een paar jaar geleden zo’n documentaire gemaakt. Daar zitten ze bovenop. En daarin zag je dus helemáál niks van Noord-Korea.’

Ze wilde zoveel mogelijk foto’s verzamelen van het normale Noord-Koreaanse leven. ‘Dus ook het oefenen voor de manifestaties. Als je bedenkt hoeveel uur ze per week moeten besteden aan repeteren en vergaderen. Ergens naast Pyongyang is zo’n plein nagebouwd waar dan schoolklassen naartoe gaan om te oefenen.’

Op fotoplatform Flickr vond ze de foto’s die ze zocht, al duurde het soms maanden voordat ze de fotograaf kon opsporen. ‘Degene die de foto’s had die het meeste lieten zien, Martin Tutsch, had een pseudoniem. Hij heeft een tijd in Noord-Korea gewerkt, mocht zelf rondreizen en kwam zo op plaatsen waar toeristen nooit komen.’ Maar ook hij mocht niet overal komen, voegt ze toe. ‘In het noorden zitten de wapenindustrie, vreselijke mijnen en ook kampen. Daar komt echt niemand.’

Een andere fotograaf, Joseph Ferris, was reisbegeleider voor Young Pioneer Tours. Dat is de organisatie die Otto Warmbier begeleidde, wiens vakantie een nogal noodlottige wending nam: de nu 22-jarige Amerikaan werd vorig jaar tot vijftien jaar dwangarbeid veroordeeld voor het stelen van een propagandaposter.

Hoewel de foto’s niet gemaakt mogen worden, is er nog nooit een fotograaf in de gevangenis terecht gekomen, zegt De Regt. De Fransman Eric Lafforgue, een professionele reisfotograaf, werd wel toegang tot het land ontzegd. ‘De officiële reden was dat hij de vluchtgangen van de metro op de foto had gezet. Belachelijk natuurlijk. Hij had ook kritisch commentaar bij zijn foto’s gezet, dat zal er wel iets mee te maken hebben.’

North Korea: Glimpses of Daily Life in the DPRK. Primavera Pers, €39,95. Enkele foto’s zijn momenteel te zien in het Kamerlingh Onnes Gebouw, Steenschuur 25

Anoushka Kloosterman