Achtergrond
Blijf toch breien
Jonkvrouw Cécile de Jong van Beek en Donk publiceerde in 1897 Hilda van Suylenburg. Masterstudent religious studies Josine Heijnen (1990) schrijft haar scriptie over de controversiële feministische bestseller.
donderdag 13 oktober 2016

Hoe kwam je bij deze vrouw terecht?

‘Heel toevallig. Ik zag een verfomfaaid exemplaar van de roman in de kast met afgeschreven boeken staan in de UB. Er zat geen rug meer aan, het viel haast uit elkaar. Ik had geen idee wie De Jong was, terwijl ik toch een minor genderstudies heb gevolgd. Toen ik haar googlede, dacht ik: wow!’

Want?

‘Hilda van Suylenburg was een echte bestseller. Je denkt snel aan Eline Vere van Louis Couperus als het over de Nederlandse literatuur uit het fin de siècle gaat. Maar "de Hilda", zoals het boek werd genoemd, verkocht veel beter. De Jong zwengelde met deze roman de eerste feministische golf aan en had ook buiten Nederland invloed. Haar volgelingen heetten Hilda’tjes.

‘Aan het eind van de negentiende eeuw was weinig mogelijk voor vrouwen. Er was zelfs een verslechtering gaande: ze moesten terug naar het aanrecht, dat was de teneur. Er kwamen wel vrouwen in opstand, maar tijdens thee-uurtjes in de salons. Met Hilda bracht De Jong de discussie naar buiten.

‘Ze was activistisch. In die tijd had je van die extravagante dameshoeden met daarop veren en zelfs hele opgezette vogels. Daar verzette De Jong zich tegen en richtte de Bond ter Bestrijding eener Gruwelmode op.’

Waar gaat het boek over?

‘De vrij opgevoede Hilda komt in contact met vrouwen die zich ontworstelen aan het milieu van praatclubjes. Ze komt op voor vrouwenrechten, wordt advocaat, trouwt uit liefde met haar echtgenoot en weet het huwelijk met een carrière te combineren. In die tijd was je echt een sociale verschoppeling als je trouwde. Het huwelijk was als prostitutie: je kon haast geen "nee" zeggen op een aanzoek. Als vrouw gaf je zo je rechten op. Scheiden ging niet. De Jong had zelf een ongelukkig huwelijk en is wél gescheiden van haar eerste man. Maar dat kon alleen omdat hij dat mogelijk maakte en haar geld gaf.’

Kwam er veel kritiek op het boek?

‘Een stortvloed. De Jong werd, net als de roman, helemaal verguisd. Het was "een vingeroefeninkje van iemand die beter kan blijven breien". Zelfs de "feministische freule", schrijfster Anna Savornin Lohman, distantieerde zich van De Jong. Het huwelijk was het doel van een vrouwenleven, vond zij.’

Maar de roman zorgde desondanks wel voor verandering?

‘Haar erfenis is dat meisjes aan de universiteit studeren én naar de kroeg kunnen gaan. Als er geen mensen opstaan zoals De Jong dan verandert er nooit wat. Je moet het alleen wel aankunnen om te worden veracht.’

VB

Josine Heijnen is een van de sprekers op het lustrumsymposium van SSS Leiden. 24 oktober,UB, Vossiuszaal. Aanmelden op sss-leiden.nl.