Een museum vol afval

Twee Leidse japanologen stelden een tentoonstelling samen over verpakkingen. De nieuwste trend: cadeautjes geven zonder reden.
‘Eigenlijk is het allemaal afval.’ Katarzyna Cwiertka, hoogleraar Moderne Japanstudies, heeft het over de spullen die centraal staan op de tentoonstelling Te mooi om weg te gooien. Verpakkingsdesign uit Japan, vanaf volgende week te zien in het Leidse Japanmuseum SieboldHuis. ‘Alles belandt in de prullenbak.’
Cwiertka is gastconservator, samen met Ewa Machotka, universitair docent bij Japanstudies. Na de sluiting in augustus, gaat de tentoonstelling naar het Manggha Museum of Japanese Art and Technology in Polen, waar de twee onderzoekers zelf oorspronkelijk vandaan komen. Het initiatief is deels gefinancierd door Cwiertka’s Vici-beurs. ‘Het is een spin-off van mijn onderzoek naar afval, maar het is heel anders gelopen dan we gedacht hadden.’ Aanvankelijk was het de bedoeling dat het duo de continuïteit van de Japanse verpakkingscultuur van vroeger en nu zou laten zien.
‘Veel publicaties over Japans design gaan uit van die continuïteit, het idee dat Japan in het verleden ook al geobsedeerd was door verpakkingen. De boeken daarover hadden we gelezen. Maar toen we naar Japan vertrokken en musea, maar ook winkels en warenhuizen doorzochten, konden we die parallel niet vinden. We kwamen even in een crisis terecht. Maar al snel dachten we: wacht eens even…’
De tentoonstelling laat nu zien hoe de geschiedenis van de Japanse verpakkingscultuur dan wél ging. ‘Na de Tweede Wereldoorlog gingen ook de Japanners op zoek naar de American dream. Bierblikjes, wegwerpbordjes en plastic bekers raakten snel ingeburgerd. Met de opkomst van de supermarkt, ook een Amerikaanse uitvinding, werd de noodzaak om te verpakken groter.’ Dat gebeurde in Europa overigens ook.
‘De jaren zeventig vormden een keerpunt voor de Japanse verpakkingscultuur. Enerzijds sloeg Japan een eigen weg in, ook vanuit technologisch oogpunt. Tegelijkertijd begon de opmars van het retrodesign. De ontwerpers van verpakkingen maakten steeds meer gebruik van vormen en patronen uit het verleden, en werden vaak geïnspireerd door kunstobjecten. Daardoor líjkt er sprake te zijn van een continuïteit.’
Op de tentoonstelling zijn hedendaagse wegwerpverpakkingen te zien en gebruiksvoorwerpen uit het verleden. Een picknickmand en een aardewerken sakefles bijvoorbeeld, helemaal niet bedoeld om na gebruik weg te gooien. Niet dat er vroeger helemaal geen wegwerpverpakkingen waren. ‘Bladeren bijvoorbeeld, werden veel gebruikt om voedsel te verpakken. Maar díe heeft Von Siebold niet verzameld.’
Een deel van de tentoonstelling laat verpakkingen zien die in 2015 ingezonden werden voor de verpakkingswedstrijd van de Japan Package Design Association (JPDA). ‘Daar zie je dat overigens lang niet alles geïnspireerd is op het verleden, of er überhaupt “Japans” uitziet. Het is enorm divers. Best wat verpakkingen zijn bovendien geïnspireerd op luxe ingepakte cadeaus.’ Zo staat er in de JPDA-catalogus een chipszak waarop lintjes en strikjes zijn afgedrukt.
Dat heeft wat weg van een ánder deel van de tentoonstelling, over cadeauverpakkingen. ‘Dat is nóg erger. Om al die producten en hun verpakkingen komt dan nog een éxtra laagje, met extra aandacht. Vergelijkbaar met wanneer je in Nederland een parfum koopt.’ De Japanse cadeaucultuur, met twee cadeauseizoenen en allerlei ingewikkelde regels, is al wel ouder. ‘Binnen de context van de consumptiemaatschappij is die alleen maar uitgebreid. De nieuwste trend is: cadeautjes geven zonder reden, maar wel heel mooi verpakt.’
Te mooi om weg te gooien. Verpakkingsdesign uit Japan
Japanmuseum SieboldHuis,
10 juni t/m 28 augustus
Waste in Asia Conferentie
Academiegebouw, 9 t/m 11 juni
Voorpagina

Aan de haal met bsa
Het Leidse experiment met het bindend studieadvies in het tweede jaar werd vorige week …
Achtergrond

Vechten tegen windmolens
In Katwijk woedt een felle strijd over de komst van een windmolenpark. Daarin toont de …

Omgekeerd jongensboek
In maart overleed de Leidse historicus, jurist en biograaf Cees Fasseur, net nadat …
Wetenschap

Tegen de muur
Na de oorlog was het payback time . Toch probeerde de Groningse rechtbank bij de …
Terugstuiter-effect

Licht als kanker-killer
Leidse scheikundigen bouwden een stof die kankercellen zichzelf laat doden – maar …
Vaccinatieziekte
Studentenleven

Kamervragen: 'Ik voelde me net een zwerver'

Vechtende vetrollen

Dit is sowieso iets Leids
Al vijfentwintig jaar spijkert repetitor Willem Bierens de Haan Leidse rechtenstudenten …
Nieuws
Geen voldoendes herkansen bij Rechten
De faculteit Rechten voert het herkansen van voldoendes niet in. Een voorstel van de …

Namaak-nakijkers betrapt
Een professioneel bureautje van nep-reviewers zette een Leidse vakbladredacteur op het …
Overstroming in nieuwe campus
De ondergelopen afdelingen van de science campus gingen woensdagochtend weer open. Het …
Rechtenbestuur frustreert SGL
De openingstijden van het onderwijsinformatiecentrum (OIC) van de rechtenfaculteit worden …
Scripties niet zomaar geheim
De executive master cyber security schrapt het artikel in de onderwijs en …

'Luistert Jet? NEE!'
Op woensdagmiddag staat er tegenover het Binnenhof een felgeel springkussen, omringd door …
Onderzoek bonnen
De Onderwijsinspectie doet onderzoek naar de declaraties van de Universiteit Leiden. …
Nog vier jaar Stolker
Zetel blijft leeg
Een van de zetels in de faculteitsraad van Sociale Wetenschappen blijft meer dan een jaar …
Winst voor Holland Acht
Uni-cao vastgelopen
Theologen jarig
Vluchtelingen in de Peli
Doortje de vinvis
Rubrieken

Column: Oogkleppen

Geen commentaar: Geheugenverlies

Column: Existenti
071 527... Samen zwemmen
Hoogleraar pedagogiek Paul van den Broek is uitgeroepen tot de beste promotiebegeleider …
English page

Opinion: Gimme a ride!
The Dutch get it, the internationals don’t. But free OV travel should be given to …

Fe/male, why choose?
Transgender students are unhappy with the university: the registration system Usis does …