Wat is er aan de hand? Afgelopen zomer kende het bestuur van de Faculteit Sociale Wetenschappen de faculteitsraad het zogenoemde ‘instemmingsrecht op hoofdlijnen van de begroting’ toe. Er werd overeenstemming bereikt over wat deze hoofdlijnen zouden zijn, en ook al daadwerkelijk over gestemd.Dat leek een logisch gevolg van de invoering van het sociaal leenstelsel. Toen minister Bussemaker van Onderwijs de studiefinanciering afschafte, beloofde ze dat de universitaire medezeggenschap meer macht zou krijgen. Zo konden studenten controleren of het vrijgekomen geld daadwerkelijk naar de verbetering van het onderwijs ging.

Het bestuur van FSW besloot dat recht dan ook te verlenen, maar kwam daar noodgedwongen op terug na een brief van rector Carel Stolker waarin hij schreef dat het instemmingsrecht alleen voor de universitaire begroting gold. De faculteitsraden mochten – tot ergernis van de studentgeleding van de faculteitsraad – alleen hun adviesrecht behouden. Faculteitsbestuurslid Paul Nieuwenburg: ‘We zijn op de troepen vooruitgelopen en teruggefloten.’

Van Dijk noemt de argumenten van de rector ‘uiterst vaag’. ‘Het besluit van het faculteitsbestuur wordt als het ware overruled. Ik sta vierkant achter de studenten die zich hierover opwinden. Je kunt niet iets geven, om het vervolgens – zonder inspraak – gewoon weer af te pakken.’

D66-Kamerlid Paul van Meenen gaat nog een stap verder. Hij denkt dat het college de bevoegdheid om het instemmingsrecht in te trekken helemaal niet bezit. ‘Het centrale medezeggenschapsorgaan mag kiezen om dit recht door te zetten naar decentrale organen. Met andere woorden, het college van bestuur gaat daar niet over, maar de universiteitsraad. Het zou toch te gek voor woorden zijn als een bestuur zelf bepaalt hoeveel tegenspel het krijgt.’ Samen met PvdA-collega Mohandis zal hij volgende week Kamervragen over de kwestie stellen, zegt Van Meenen.

Maar volgens vice-collegevoorzitter Willem te Beest heeft de universiteitsraad deze macht niet doorgegeven. ‘En ik weet niet of de heer Van Meenen dat juridisch onderzocht heeft. Wij hebben dat in elk geval nog niet gedaan, maar gaan met de universiteitsraad in gesprek. Vorig jaar zijn wij in goed overleg overeengekomen dat de universiteitsraad instemmingsrecht krijgt op onderdelen van de kadernota - de opmaat tot de begroting. Dat is een pilot, die op 7 maart met de universiteitsraad wordt geëvalueerd. We staan er daarna best voor open om in overleg de rechten van decentrale medezeggenschapsorganen uit te breiden, mits dat goed wordt geregeld.’

Te Beest: ‘We willen niet dat de centrale en decentrale medezeggenschap elkaar tegenwerken, doordat universitaire hoofdlijnen bijvoorbeeld op facultair niveau doorbroken worden.’

Een groot deel van het studievoorschotgeld dat de universiteit investeert, wordt verdeeld door de faculteiten. In de periode 2016-2017 gaat het om zeven van de in totaal tien miljoen euro. Dat is problematisch, vond een deel van de universiteitsraad. ‘Want de faculteitsraden hebben nu nog geen instemmingsrecht op de financiën’, zei Joost Augusteijn van personeelspartij AbvaKabo maandag tijdens de raadsvergadering. ‘Voordat je die miljoenen verdeelt, moet dat eerst worden geregeld.’ Waarop Gareth O’Neill van promovendipartij PhDoc opmerkte: ‘Het instemmingsrecht op de begroting is de faculteitsraad Sociale Wetenschappen juist afgenomen.’

Het college laat nu dus weten het besluit te heroverwegen. Te Beest: ‘We staan er relaxed in, maar het moet wel goed worden geregeld.’

‘De casus Leiden toont aan dat de wet te vaag is, en is dan ook zeer geschikt voor het debat dat volgende week in de Tweede Kamer zal plaatsvinden’, zegt Van Dijk. ‘De mogelijkheden moeten steviger in de wet worden verankerd. We willen meer decentralisering, niet alleen vanwege het leenstelsel, maar überhaupt.’ PM

.

Het instemmingsrecht: hoe zit het nu echt?

.

Op grond van de Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek (WHW) kán het instemmingsrecht op hoofdlijnen van de begroting ook aan faculteitsraden worden toegekend. Maar door wie? Mare belde WHW-jurist Peter Kwikkers.

‘Het doorgifterecht zoals Paul van Meenen dat schetst, is beperkt, en zeker geen automatisme. In beginsel kan het faculteitsbestuur wel een instemmingsrecht op de faculteitsbegroting in het faculteitsreglement opnemen. Het college van bestuur kan dat dan niet zomaar met een brief tegenhouden, maar is – vooraf of achteraf – ook weer niet machteloos’, zegt Kwikkers.

‘Wil het faculteitsbestuur dit instemmingsrecht toekennen, dan moet ze het facultair reglement aanpassen, en dient de faculteitsraad daarmee in te stemmen. Er is ook een spiegelbepaling nodig in het facultaire medezeggenschapsreglement. Daarna dient dit door het college van bestuur te worden goedgekeurd. Dat mag die regeling niet zomaar afkeuren. Dat mag enkel als het kan beargumenteren dat de wijziging in het faculteitsreglement in strijd is met het recht of het algemeen belang. Of en in hoeverre het college die laatste situatie kan voorkomen, is minder eenvoudig te beredeneren.’

Kwikkers begrijpt dat het college een eventuele uitbreiding van de medezeggenschapsrechten goed vorm wil geven. ‘Het lijkt erop dat men nu maar gewoon begonnen is, en dat levert dit soort dilemma’s op.’ Het idee van een pilot en bijbehorende evaluatie noemt hij echter ‘onzinnig’.

‘Het instemmingsrecht op hoofdlijnen van de begroting voor de universiteitsraad staat gewoon in de wet. Natuurlijk moet je van tevoren nagaan hoe je die het beste vorm kunt geven en dan zien hoe dit werkt, maar een pilot suggereert dat je er weer mee kunt stoppen. Dat is niet het geval.’ 

Hij besluit: ‘Die facultaire instemming is nog onbekend terrein. De wet laat veel ruimte en verbiedt dat in ieder geval niet, maar je zou die openheid ook slordig kunnen noemen.’ PM

.

En ondertussen is de Tweede Kamer verdeeld

.

Niet alleen op de Leidse universiteit wordt gediscussieerd over meer of minder inspraak voor de medezeggenschap. Vorige week debatteerde de Tweede Kamer over het Wetsvoorstel versterking bestuurskracht.

Minister Bussemaker van Onderwijs wil daarmee een aantal onderwijswetten, waaronder de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW), wijzigen om het bestuur van onderwijsinstellingen te verbeteren. Kamerleden lieten ruim dertig amendementen los op het voorstel. Tijdens het debat bleek de verdeeldheid van de Kamer: vooral D66, GroenLinks en SP willen meer democratisering, VVD, CDA en PVV juist niet.

Een VVD-voorstel om studenten die zich fulltime inzetten voor medezeggenschap, maar ook voor bestuurswerk of bijvoorbeeld het werken aan een solarauto, vrij te stellen van collegegeld, kon al eerder rekenen op een meerderheid. Over veel andere voorstellen moet nog altijd verder gedebatteerd worden, bijvoorbeeld voor het voorstel van Mohammed Mohandis (PvdA) en Paul van Meenen (D66) om, behalve in het faculteitsbestuur, ook in het universiteitsbestuur een studentassessor aan te stellen. Dat zal later gebeuren. Eerst zal minister Bussemaker nog schriftelijk reageren op alle amendementen. MVW

Lees ook: Grijpen studenten de macht?