Columns & opinie
Column: Erger dan een zelfmoordterrorist
woensdag 11 november 2015
Benjamin Sprecher, vijand van de planeet, vleesgeworden Satan en vertroetelaar van poezen

Ik bezocht vorige week een conferentie in Brussel van de International Solid Waste Association, de wereldwijde beroepsorganisatie van het afvalwereldje. De voorzitter vertelde in zijn openingsspeech dat de afvallobby enorm veel moeite heeft om goede regelgeving voor een circulaire economie van de grond te krijgen. Ze worden vooral tegengewerkt door de fossielebrandstoffenlobby, die alles wat ook maar enigszins riekt naar vermindering van energiegebruik probeert af te schieten. En vooralsnog met succes. De voorzitter deed een emotionele oproep aan alle aanwezigen, zowel uit het bedrijfsleven als de wetenschap, om zich hier meer bewust van te zijn.

Die schaduwachtige lobby’s van cynische multinationals zijn inderdaad een gemeenschappelijke vijand. Maar die vijand heeft ongeveer hetzelfde abstractieniveau als de gemeenschappelijke vijand klimaatverandering. Het zit wel ergens in je achterhoofd, soort van, maar niet echt. India en Pakistan kregen afgelopen zomer de sterkste hittegolf ooit te verduren, waardoor duizenden mensen overleden. In Nederland kreeg je daar niets van mee. Daar treurde men hooguit over het feit dat we waarschijnlijk nooit meer een Elfstedentocht zullen meemaken.

Hetzelfde geldt voor nare multinationals. Als je in Brussel op EU-niveau beleid probeert te beïnvloeden zal het vast een bloedige strijd zijn met het fossiele grootkapitaal, maar hier in Nederland merk je daar als wetenschapper nauwelijks iets van.

Nee, de grootste bron van vijandelijkheden richting de milieuwetenschappen komt vanuit een totaal onverwachte hoek: milieuactivisten.

De meest onschuldige vorm van milieuterrorisme kom je regelmatig op conferenties tegen. Zo ook in Brussel. Na een half uur durende presentatie van een wetenschappelijk rapport greep een ngo-miepje haar kans om op hoge toon een rammelend en onsamenhangend betoog te houden dat een of ander compleet irrelevant onderwerp veel te weinig wetenschappelijke aandacht kreeg. Het was schandalig, en we moesten ons allemaal schamen. Ze sloot dit af met de klassieker: ‘So I guess my question is, are you aware of this?’ De spreker gaf aan daar nu sowieso van op de hoogte te zijn, en daarmee was de tijd voor vragen afgelopen. Dikke vinger voor iedereen die naar Brussel was gekomen in de hoop een interessant wetenschappelijk debat mee te maken.

Soms krijg je ook een directere aanval te verduren. Ik mailde ooit een ngo nadat het een verschrikkelijk slecht onderbouwd rapport over de milieu-impact van zeldzame aardmetalen had gepubliceerd, dat door de VVD was gebruikt om zo mogelijk nog dommere Kamervragen te stellen. Prompt werd ik uitgemaakt voor ‘iemand die erger is dan een Palestijnse zelfmoordterrorist’.

Inhoudelijke discussie lijkt sowieso een probleem te zijn voor sommige milieuactivisten. Twee jaar geleden publiceerde het open access-tijdschrift PLoS ONE een paper over een groep bestrijdingsmiddelen (de neonicotinoiden) die gevaarlijk zijn voor bijen. Een van mijn collega’s had daar een rebuttal op gepubliceerd waarin een aantal aspecten van de methode (maar niet de conclusies!) ter discussie werden gesteld. Standaard gang van zaken in de wetenschap zou je zeggen. Maar niet voor een aantal gepassioneerde imkers, die net iets te emotioneel bij het onderwerp betrokken waren. Ze werden boos. Zo boos dat een van hen tijdens een lezing van mijn collega in het publiek ging zitten, om luidruchtig met een bus bestrijdingsmiddelen heen en weer te schudden. Op gegeven moment werd haar mailbox zelfs volgegooid met hakenkruisen en foto’s van dode mensen. In de bijgeleverde verklaring werd uitgelegd dat ze een sluimerende chemische genocide had veroorzaakt.

Over een maand publiceert ons instituut weer een controversieel rapport over hetzelfde onderwerp.

Ik ben benieuwd. De bijenstichting heeft alvast gemeld een advocatenkantoor te hebben ingeschakeld.

Benjamin Sprecher is promovendus bij het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden