Om welke zaken gaat het zoal?
‘Ik heb voortplantingsvraagstukken en de wettelijke erkenning van relaties tussen personen van gelijk geslacht onderzocht. Ik was geïnteresseerd in grensoverschrijdend verkeer.
'Kun je de wettige ouders worden van een kind dat je dankzij een buitenlandse draagmoeder hebt gekregen, als je eigen land draagmoederschap verbiedt? Heb je elders recht op nazorg na een abortus?
'En als je met je homoseksuele echtgenoot naar een ander land verhuist, kan dat land jullie dan bepaalde belastingvoordelen ontzeggen omdat het homohuwelijk niet erkend wordt? In hoeverre landen bepalen zelf de wetten, en welke invloed heeft het Europees recht?’
En? Heeft Europa een grote vinger in de pap?
‘Landen mogen veel zelf bepalen, maar er is wel steeds meer invloed vanuit Europa. De Europese hoven houden de staten ook aan hun principiële keuzes. Dat noemen we het "vastklik"-principe. Landen mogen zelf kiezen op basis van welke principes ze rechten toekennen. Maar zodra ze een bepaald recht toekennen, moet het niet-discriminatoir zijn.
'Als je bijvoorbeeld partneradoptie toestaat, mag je geen onderscheid maken op grond van seksuele oriëntatie. En als je vrouwen het recht op abortus geeft, dan mogen ze niet door artsen worden geweigerd.’
Hoe reageren landen op grensoverschrijdende zaken?
‘Landen accommoderen ze in steeds grotere mate. We zien ook dat het recht vaak door de realiteit wordt ingehaald. Als er eenmaal een gezin tot stand gekomen is, geniet dat een bepaalde bescherming.
'Maar "outsourcen" gebeurt ook. Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens besloot dat de strenge Ierse abortuswetgeving mag blijven bestaan, omdat vrouwen de mogelijkheid hebben om naar het buitenland te gaan voor een abortus.
'Er is een soort voortplantingstoerisme. Door de jaren heen zijn er minstens 150.000 Ierse vrouwen naar andere landen gegaan voor een abortus. En er reizen veel stellen af naar Spanje voor een eiceldonatie.’
Je hebt onderzoek gedaan naar de Europese regelgeving en rechtspraak, maar ook naar die van Nederland, Duitsland en Ierland. Waarom deze landen?
‘Ik begon mijn onderzoek in 2009, toen er in Ierland nog maar nauwelijks iets vastgelegd was over dit soort kwesties. Er was alleen een verbod op abortus omdat het ongeboren leven beschermd moest worden.
'In 2010 werd het geregistreerd partnerschap voor homoseksuele stellen in Ierland ingevoerd. Kort daarna ging het al over het opengestelde huwelijk.
'In Nederland waren we op dat vlak erg vooruitstrevend. Duitsland zit daar tussenin: het had al eerder dan Ierland een geregistreerd partnerschap voor stellen van hetzelfde geslacht, maar een homohuwelijk is er nog steeds niet. Bovendien is Duitsland na de Tweede Wereldoorlog erg voorzichtig als het om de maakbaarheid van het leven gaat. Experimenten met embryo’s liggen daar nog erg gevoelig.’
Wat brengt de toekomst?
‘Voor homoseksualiteit zien we steeds meer wettelijke erkenning. Voor kunstmatige voortplanting blijft dat lastig, omdat er meer verschillende belangen spelen. De belangen van het kind staan wel steeds meer voorop.’ PM