Dat klinkt zuur, maar volgens loan shark Bussemaker is dat geen probleem. Je mag tenslotte lenen. Je mag zelfs meer lenen dan studenten ooit mochten: tot maximaal 1016,71 euro per maand. En dat moet je in 35 jaar terugbetalen, in plaats van over de gebruikelijke 15 jaar. Dat betekent misschien dat het maandelijkse bedrag wat lager uitvalt, maar ook dat je er langer aan vastzit. Als je wellicht al aan het sparen bent voor de studie van je kinderen.

Een derde van de studenten heeft een schuld bij DUO, en studenten onder het oude stelsel die geen basisbeurs meer ontvangen lenen er gemiddeld 630 euro per maand, blijkt uit studentenonderzoek van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud). Hoe de nieuwe lichting reageert op het wegvallen van de stufi? Uit het onderzoek blijkt dat één op de drie studenten thuis blijft wonen. ‘Daarnaast zou het kunnen dat studenten meer gaan werken, of dat ouders extra bijspringen. We verwachten dat ze sowieso meer gaan lenen’, zegt Annemarie Koop van het Nibud.

‘Mijn ouders vinden het een schande dat de studiefinanciering is afgeschaft, dus ze betalen het verschil. Mijn oudere broer heeft het wel gewoon gehad, dus dat vonden ze wel zo eerlijk’, zegt eerstejaars geschiedenis Pelle Albers (18).

‘Ik weet niet beter, dus mis het niet echt’, zegt eerstejaars Lorenzo Oechies (17, taalwetenschap). ‘Ik krijg een aanvullende beurs, huur- en zorgtoeslag. De rest moet ik lenen, maar daar ben ik niet bang voor. Wat wel vervelend is, is dat ik in oktober pas achttien word en tot die tijd geen ov-jaarkaart of beurs krijg.’

Eerstejaars Siemen Geerts (18, archeologie) gaat een bijbaan zoeken. ‘Mijn ouders hebben speciaal voor mijn studie gespaard, en betalen ook nog bij. Als ik daarnaast nog werk, is lenen niet nodig.’

Maakt het Nibud zich zorgen over toenemende schulden? Koop: ‘Niet over het lenen an sich. Maar studenten moeten wel kritisch naar zichzelf kijken. Lenen ze niet meer dan nodig is? Uit ons onderzoek bleek dat studenten met schulden meer uitgeven dan studenten zonder schulden.’ Het tegenovergestelde kan echter ook het geval zijn. ‘Te weinig lenen is ook niet handig. Studenten schatten hun maandelijkse uitgaven ongeveer tweehonderd euro lager in dan hun werkelijke uitgaven. En als je geld tekort komt, is het verstandiger om bij DUO te lenen, dan om rood te staan bij de bank.’

‘Ik ben een groot fan van lenen’, zegt Gary Barnes (43), Leids alumnus wiskunde, die later als portfoliomanager de investeringen van onder meer de ING Bank en pensioenfonds PGGM beheerde. ‘Maar persoonlijke leningen – in plaats van die aan bedrijven – zijn toch een ander verhaal. Ze zijn emotioneel geladen. Iedere schuld moet worden terugbetaald. Die last kan je leven slecht beïnvloeden.’

Toch is lenen van DUO verstandig, zegt hij. ‘Als je nu of in de nabije toekomst geld nodig hebt, zou ik DUO helemaal leegtrekken. Het is een soort bank die 50 procent korting geeft.’

Ook belastingadviseur en vermogensplanner Martijn van Namen (32) van GVN Adviesgroep benadrukt dat het het goedkoopste geld is dat je ooit kunt lenen. ‘Maar besteed het zinvol. Het moet naar je studie gaan, niet naar de kroeg. En houd het binnen de perken, je zou niet boven de 50.000 euro moeten uitkomen.’

Oud-student archeologie Laurens Jansen noemt precies hetzelfde bedrag. ‘Er zit een verschil tussen een studieschuld van 20.000 of 50.000 euro. Voor een studieschuld van 20.000 euro hoef je echt niet bang te zijn, je gaat in je leven nog wel meer lenen. En een studie is een goede investering.’

Afgelopen jaar studeerde hij in Engeland. ‘In vergelijking daarmee hebben we het in Nederland over peanuts. Het is niet abnormaal om 30.000 pond per jaar te pakken. Ik heb vrienden met studieschulden van 100.000 pond. Als je dan archeologie studeert, zoals ik gedaan heb, moet je wel scherpe keuzes maken. Je kunt niet lanterfanten. Lenen is geen zonde, zolang het je kansen vergroot en het iets oplevert.’

Maar ook als je het geld niet direct tijdens je studie nodig hebt, is lenen van DUO slim, zegt Barnes. ‘Je kunt het op een spaarrekening zetten en later gebruiken voor de aanschaf van een huis, of voor de verbouwing van je keuken, als je daar anders geld voor bij de bank had geleend.’

Dat is precies wat Van Namen tijdens zijn Leidse studententijd deed. ‘Ik leende maximaal bij en heb het geld deels voor mijn hypotheek gebruikt en deels op een spaarrekening gezet. Maar dat is alleen verstandig als je er goed mee om kunt gaan. Als het niet nodig is om te lenen, dan is het in de meeste gevallen beter om het niet te doen.’

Maar liefst 31 procent van de studenten leent om te sparen, voor een huis of om na de studie geld achter de hand te hebben, ontdekte het Nibud. ‘Dat is niet onverstandig, maar het is wel erg verleidelijk om het geld toch uit te geven’, zegt Koop. ‘Als je elke maand vol bij leent en je op een gegeven moment 20.000 euro op je rekening hebt staan, dan is het moeilijker “nee” te zeggen als vrienden je meevragen op wintersport. We schatten ons eigen gedrag vaak te optimistisch in. Je moet het geld wegzetten en de rente goed in de gaten houden. Gaat deze omhoog, dan is het belangrijk dat het geld nog op je rekening staat zodat je het eventueel terug kunt storten.’

Op de website van DUO staat een rekentool, waarmee je kunt uitrekenen hoeveel je moet terugbetalen. Wie een toekomstig bruto maandinkomen van 3000 euro heeft, kan net zo goed 290 als 600 euro per maand lenen: je betaalt over 35 jaar genomen evenveel terug. In het eerste geval kost de lening je meer dan 9000 euro, terwijl hij je in het tweede geval ruim 5000 euro oplevert. Een handig trucje om geld over te houden aan je studielening? ‘Het lijkt in deze context aantrekkelijk om zoveel mogelijk te lenen en zo min mogelijk te verdienen, maar uiteindelijk blijft een hoger inkomen altijd lonend’, zegt Barnes. Koop: ‘Vergeet ook niet dat je inkomen in die 35 jaar flink kan stijgen. Niet alleen doordat je zelf meer gaat verdienen, maar ook doordat het inkomen van je partner kan gaan meetellen.’

Door Petra Meijer

Tips voor de generatie studieschuld

- Genereer meer inkomsten: zoek een bijbaan. De bijverdiengrens is afgeschaft, waardoor de hoogte van je inkomen niet meer van invloed is op je lening bij DUO, je aanvullende beurs of het recht op je studenten ov-chipkaart. Zorg er echter voor dat het werken niet ten koste gaat van je studie.

- Probeer minder uit te geven. Vorig jaar ging driekwart van de studenten op vakantie en volgens het Nibud waren studenten daar gemiddeld 950 euro aan kwijt.

- Zet je lening (tijdelijk) stop als je ineens meer inkomsten binnenkrijgt.

- Laat nergens geld liggen. Doe je belastingaangifte: de kans is groot dat je geld terugkrijgt. Vraag kwijtschelding aan als je een aanslag van de gemeente krijgt.

- Maak een studiebegroting (het liefst samen met je ouders) en zorg dat je op de hoogte blijft van je financiële situatie. De Geldwijzer Studenten van het Nibud kan daarbij helpen.

- Voorkom roodstaan. Het is goedkoper om geld te lenen bij DUO dan om rood te staan bij de bank.