Even voor de kijkers thuis, wat was er ook alweer aan de hand op de VU?

‘In 2013 werd het proefschrift van Nijkamps promovenda Karima Kourtit teruggetrokken, een dag voor de promotie. Aanleiding was een melding bij de ombudsman van de VU over tekortkomingen in dat werk. Inmiddels zijn twee artikelen van Nijkamp en Kourtit door de vakbladen waar ze in stonden teruggetrokken, dus er was ook echt iets aan de hand. In de media lag de nadruk sterk op zelfplagiaat, maar dat was volgens de anonieme klokkenluider niet het belangrijkste. Het was een symptoom voor iets ernstigers: dat proefschrift was onzin, en van een te laag niveau.’

Wat was uw rol daarin?

‘De klokkenluider vond dat de VU zijn klacht niet goed oppikte, en dook nog een keer in Nijkamps werk. Daarin vond hij meer van hetzelfde, waaronder statistiekproblemen; cijfers die leken niet te kunnen kloppen. Wetenschapsjournalist Frank van Kolfschooten vroeg mij om eens naar die cijfers te kijken.’

En?

‘We hebben om de ruwe data gevraagd, maar die hebben we nooit gekregen. Ik denk niet dat die cijfers uit de duim gezogen zijn. Dat maakt bovendien niet uit, want ze trekken de verkeerde conclusies uit de cijfers die ze hebben.’

Was u niet twee weken terug op de vingers getikt over de VU-economen?

‘Nijkamp had een klacht ingediend bij de Commissie Wetenschappelijke Integriteit van de Universiteit Leiden. Hij meende dat ik hem van het falsificeren van data beschuldigde, en ik had het rapport van de klokkenluider openbaar gemaakt. Dat eerste is niet waar, en dat tweede wel. Dat heb ik misschien niet helemaal netjes gedaan, maar ik meende dat ik er een goede reden voor had, toen Kourtit ineens toch promoveerde op een proefschrift dat nog steeds controversieel is. Om verwarring te voorkomen: het verslag van die klokkenluider was niet vertrouwelijk.’

En nu zamelt u geld in voor een vertaling van dat stuk?

‘Er is in de wetenschappelijke wereld veel aandacht voor deze zaak. Alleen: niemand weet waar het precies over gaat, want alle discussie is in het Nederlands. Zelfs de co-auteurs van hun artikelen weten niet wat de klachten over die artikelen zijn. Iedereen denkt nog steeds dat het alleen om zelfplagiaat gaat.’

Wat levert die vertaling op?

‘Er moet een discussie komen. Niet over Nijkamp of Kourtit, maar over dit vakgebied, en de publish or perish-cultuur op universiteiten. Wat zijn de gevolgen van perverse prikkels? Nou: dit soort werk. Dit onderzoek is weggegooid geld.’

Schiet het al op met de fondsen?

‘We zijn ongeveer op een kwart. Genoeg om mee te beginnen, al zijn bijdragen uit Leiden uiteraard welkom. Een aantal economen en VU-wetenschappers heeft al geld in de pot gegooid. Ik zal de rector magnificus van de Vrije Universiteit vragen of hij ook een bijdrage wil leveren.’ BB