Botsmobiel
In het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde zet een groep traumachirurgen van het Leids Universitair Medisch Centrum de scootmobiel-ongevallen van de afgelopen tien jaar op een rijtje. Jaarlijks moeten er zo’n twaalfhonderd 55-plussers naar de eerste hulp vanwege een ongeluk met zo’n zitscooter; een derde van hen wordt opgenomen. Da’s best veel, zeker als je bedenkt dat scootmobielen nu niet bepaald het asfalt uit de weg scheuren, snelheidsgewijs. Bij driekwart van de ongelukken was geen andere verkeersdeelnemer betrokken; het gaat dan bijvoorbeeld over iemand die uit de stoel valt na de stoep te zijn afgereden.
De auteurs keken naar 242 slachtoffers, opgenomen via de regionale traumaregistratie. De slachtoffers hebben vaak letsel op verschillende plekken, ook als het ongeluk bij lage snelheden plaatsvond.
Het soort mensen dat in een scootmobiel rondrijdt, stuitert en geneest ook nog eens minder goed dan de gemiddelde Nederlander. Ziekenhuis- en ambulancepersoneel kan de ernst makkelijk onderschatten, waarschuwt het stuk dan ook. Hoofdletsel is relatief zeldzaam, en een helmplicht voor scootmobielers is volgens de auteurs niet nodig. Wel zou het handig zijn als de bestuurders wat meer training zouden krijgen. Het gaat hier volgens de LUMC’ers om een groeiend probleem: de overheid verwacht dat Nederland in 2030 zeshonderdduizend scootmobielen telt.
iSpex
Op drie mooie dagen in 2013 namen duizenden Nederlanders een foto van de blauwe lucht. Voor de wetenschap, in het kader van het zogeheten iSpex-project. Lucht met stofdeeltjes erin heeft net iets andere optische eigenschappen dan schone lucht, en met behulp van een speciaal opzetstukje konden de smartphone-foto’s die eigenschappen doorgeven aan de organiserende wetenschappers, die alle data bij elkaar veegden.
Dat hebben ze netjes gedaan, en deze week staat het artikel van de Leidse sterrenkundigen, het RIVM, ruimte-instituut SRON, de TU Delft en 3187 andere wetenschappers online, in het vakblad Geophysical Research Letters. Het resultaat is een fijnstofkaart van Nederland, met een even hoge of zelfs hogere resolutie dan satellietbeelden. Een hoop van dat fijnstof zat op 0,5 tot 3,5 kilometer hoogte, en was afkomstig van bosbranden in Noord-Amerika. De belangrijkste conclusie is echter dat je überhaupt op deze manier een meting kan doen. Je zou dus ook lange-termijn metingen aan stof in de atmosfeer kunnen doen met al je vrijwilligers, opperen de onderzoekers.
Botocudos
Ooit moeten er zo’n 14.000 Aimoré gewoond hebben in wat nu Brazilië is. Toen kwamen de Portugezen, die ze vanwege hun onderlipschijven betitelden als Botocudos (‘plugbekken’). En ze daarna uitmoordden met gif, pokken en geweld. Er zijn er nu nog zo’n 350 over. Maar waar kwamen ze eigenlijk vandaan?
In Current Biology beschrijft een internationaal team van archeologen en genetici – Leidenaar Hans Schroeder is er een van - onderzoek naar de oude resten van vier mensen die eruit zien alsof ze volbloed Botocudos afkomstig zijn. In sommige van die resten zit DNA dat wijst op een oorsprong in Polynesië. Hoe dat in de binnenlanden van Brazilië komt, is onduidelijk. Als er banden tussen Polynesië en Brazilië waren voor de komst van de Europeanen, waarom zie je daar dan in de rest van Brazilië niets van terug? En als de Europeanen Polynesiërs meenamen als slaaf of bemanning of wat dan ook, hoe is dat dan gegaan? De schedels zijn van vóór de Europeanen massaal Polynesische slaven naar Zuid-Amerika gingen verslepen. De onderzoekers hebben geen idee, maar hopen met meer metingen meer duidelijkheid te krijgen.
DOOR BART BRAUN