Wat is het verschil tussen deze twee wetenschappelijke artikelen: ‘A system-level approach to adaptivity and fault-tolerance in NoC-based MPSoCs’ en ‘On the Structured Unification of DHCP and IPv6’? 

De eerste is een echte publicatie, met Leidse informatici als co-auteurs (voor de liefhebbers: hij staat hier), de tweede is onzin. De titel en de rest van het stuk bestaan uit wetenschappelijke brabbeltaal, gegenereerd door het computerprogramma SCIgen. Voor buitenstaanders is echter niet zo makkelijk te zien dat één van de twee keizers geen kleren aan heeft.

Dat was precies wat de makers van SCIgen wilden aantonen met het programma. Ze stuurden onzin-papers in naar wetenschappelijke congressen die op hun website trots riepen dat alle bijdragen aan peer review onderworpen waren – en kwamen maar al te vaak door de screening heen.

Wetenschappers doen het wel vaker: onzin opsturen om te kijken of je ermee weg komt. Natuurkundige Alan Sokal werd beroemd doordat zijn parodie-paper over ‘quantumzwaartekracht als sociaal en linguïstisch construct’ in het tijdschrift Social Text kwam. In 2010 gebruikte de Franse wetenschapper Cyril Labbé SCIgen om 102 publicaties van de fictieve wetenschapper Ike Antkare te uploaden naar Google Scholar. Antkare behaalde er een fenomenaal hoge h-index (citatiescore) van 94 mee.

Diezelfde Labbé schreef een programmaatje dat SCIgen-teksten kan herkennen, en liet dat los op wetenschappelijke databanken. Wetenschapsblad Nature maakte vorige week de oogst bekend: 120 artikelen in de vakpers bleken nep; 16 daarvan hadden de bladen van prominente uitgever Springer gehaald. Boven sommige publicaties staan de namen van echte mensen, maar die beweren slachtoffer te zijn van een grap. De uitgeverijen trekken de publicaties terug. Labbé vond geen bewijs dat Open Access-bladen (waarbij de auteur de kosten draagt, in plaats van de abonnees) vaker de fout in gingen dan de traditionele vakpers. BB