Loek Vredevoogd, toenmalig voorzitter van het college van bestuur: ‘Het was mijn idee geweest om Mandela tijdens zijn staatsbezoek aan Nederland een eredoctoraat te geven. Ik was nauw betrokken bij het hof en wist eerder dan anderen dat hij naar Nederland zou komen. Het was alsof Leiden een bevrijdingsfeest vierde. Iedereen wilde hem zien. Er zaten mensen in bomen. De kerk was tot op de laatste plaats bezet.
‘Wij moesten in de regentenkamer van de Pieterskerk wachten totdat de gasten zaten. Zo heb ik twintig minuten met Mandela alleen kunnen spreken. We hebben onze ervaringen over Zuid-Afrikaanse universiteiten kunnen delen. Dat was heel bijzonder. Vervolgens kreeg ik een telefoontje dat iedereen op hun plek zat. Maar Mandela wilde toch nog even naar het toilet. Hij deed heel rustig aan en had geen idee dat de kerk op hem aan het wachten was. Toen hij binnenkwam voelde je een soort ontlading van de mensen. Het was een formidabele dag.’
Alex Brenninkmeijer, toen decaan bij Rechten, nu Nationale Ombudsman: ‘Ik had de eer hem naar zijn plaats in de kerk te begeleiden. Vanwege de dies was de vloer in de Pieterskerk goed geboend. Het was een hobbelige vloer. Er was enige bezorgdheid, omdat Mandela niet goed ter been was. Ik heb bij binnenkomst gezegd dat hij voorzichtig moest zijn, maar hij had direct oog voor de schoonheid van de Pieterskerk en de mooie vloer met de graven. Gelukkig is het allemaal goed gegaan. Daarnaast mocht ik de kappa (mantel, red.) bij hem omdoen. Het applaus dat Mandela ontving was indrukwekkend. Het was een bijzonder moment waar de enorme waardering voor hem uitsprak. Een echte ovatie.’
Uit de lofrede van toenmalig rector en erepromotor Willem Albert Wagenaar (overleden in 2011): ‘President, u heeft bijna eigenhandig het lot van een heel land veranderd, in een situatie waarin geweld het land verwoest zou hebben. U gaf het voorbeeld van geduld, weerbaarheid, vertrouwen, geloof, tolerantie, wijsheid en vooral het principe van de rede. Uw oorlog was vooral een oorlog van ideeën. Uw strategie was resolutie. Uw schild vertrouwen. uw zwaard verlichting. Het is de missie van onze universiteit om ideeën te genereren die naar vrijheid leiden. Wij eren u als een ware verdediger van de vrijheid.’
Nelson Mandela, in zijn dankwoord: ‘Ik zal voor de rest van mijn leven met nederigheid de herinnering dragen geassocieerd te worden met grootse mensen voor wie dit het intellectuele thuis was.’
Pedel Willem van Beelen, nog steeds in functie: ‘Het was een bijzondere man. Ik heb achteraf nog even een woordje met hem gesproken. Wat hij heeft gezegd, weet ik eigenlijk niet meer. Maar het lange applaus in de kerk blijft me bij. Het was een van de hoogtepunten uit mijn carrière.’
Door Sybren Eppinga