Karl Dittrich, voorzitter van de Vereniging van Universiteiten (VSNU): ‘We zijn voorstander van een hoger collegegeld voor excellentie. We hebben prestatieafspraken gemaakt met het ministerie. Hierin is ook vastgelegd dat meer studenten een excellentieprogramma kunnen volgen. Daar is wel geld voor nodig. We zien het ook meer als een tegemoetkoming aan de vraag van studenten. Een groep studenten wil graag meer uitdagend onderwijs en daar willen we in voorzien.
‘Ik vrees er helemaal niet voor dat een diploma van een “gewone” opleiding minder waard wordt. Dat zou pas een rol spelen als bijvoorbeeld een heel grote groep een excellent traject volgt, en een minderheid niet. Daarnaast telt niet alleen de bul. Studenten moeten zich op allerlei manieren onderscheiden. Heb je stage gelopen? Een studie in het buitenland of heb je in een bestuur gezeten? Werkgevers kijken naar het totaalpakket.’

Eduard Schmidt, vice-voorzitter van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb): ‘Het is een heel slecht idee. De minister doet het voorkomen alsof het handreiking is aan studenten die excellent en uitdagend onderwijs willen, maar dat zou in het hoger onderwijs al standaard moeten zijn. Het is vreemd als je er meer voor moet betalen. Het is meer een ambitieboete.
‘Je ziet een verschuiving in de financiering van het onderwijs van de staatskas naar de portemonnee van de student. Bussemaker zegt dat er voor de excellentietrajecten meer geld nodig is voor tophoogleraren. Deze trajecten werden eerst gefinancierd uit de Siriuspot (subsidie gefinancierd uit aardgasbaten voor excellent onderwijs, red.). Dat geld is er nu niet meer. Dat mag de student nu zelf bekostigen.
‘Er dreigt tweedeling: studenten Euroshopper en studenten Albert Heijn Excellent. Studenten met minder geld kiezen minder snel voor een toptraject. De minister zegt dat universiteiten dat moeten opvangen. Wij verwachten dat dat gaat tegenvallen.’

Pieter Duisenberg, VVD-Kamerlid en woordvoerder Hoger Onderwijs: ‘Het experiment is wel overwogen. Het ministerie had al eerder met de universiteit prestatieafspraken gemaakt. Daarin is ook vastgelegd dat meer studenten excellent onderwijs volgen. Hoe meer, hoe beter. Het is niet de bedoeling dat deze trajecten ten koste gaan van de reguliere opleidingen, dus is het verstandig om universiteiten de ruimte te geven om een hoger collegegeld te vragen.
‘En studenten kunnen een heel bewuste keuze maken om die te volgen. Het is een investering in jezelf. Ik denk niet dat het voor een tweedeling zorgt. Studenten die minder ruim in de financiën zitten, kunnen steun krijgen. Het is ook een experiment. We gaan kijken of het zo goed werkt.’

Renée van der Ploeg, bestuurslid van het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO): ‘De kwaliteit van excellentieprogramma’s moet ook na het wegvallen van Sirius hoog blijven. Het is jammer dat dit nu op het bord van de student is gelegd. Voor studenten met een kleine beurs komt een regeling, aldus Bussemaker. Dat is aan de universiteiten. Maar dat kan nog wel eens een probleem worden. Talent, ambitie en motivatie moeten een reden zijn om een topopleiding te volgen. Niet de portemonnee.
‘Er wordt steeds gewezen naar de profileringsfondsen van de universiteiten. Maar daaruit moet van alles worden betaald, dus straks is er geen geld meer om studenten te steunen die excellent onderwijs willen volgen. We vinden dat opleidingen de verhoging van collegegeld wel moeten verantwoorden. Daar staat niets over in de regeling van de minister. Straks wordt er bijvoorbeeld dubbel collegegeld gevraagd voor één extra lunch in het programma.’

Door Vincent Bongers