De korte film El Último Consejo van de Leidse promovenda Itandehui Jansen (37) viel afgelopen maand in de prijzen op het ImagiNATIVE filmfestival in Toronto. Het scenario kwam voort uit een jeugdherinnering van haar partner Armando Bautista García, met wie ze samen filmbedrijf Lista Calista Films runt.

‘Toen hij een jaar of negen was, maakte hij een machtswisseling mee in het Mexicaanse dorp waar hij opgroeide. In onze film draagt een raad van oude mannen de macht over aan een groep jongeren. Een onderdeel van de ceremonie is het tellen van al het geld in de dorpskas. Die zit tjokvol met negentiende-eeuwse biljetten die niets meer waard zijn, maar ook met nieuwer geld. De jongens kijken vol goede moed toe. Tijdens het feest dat daarna losbarst krijgen ze ruzie. De een wil namelijk een pick-up kopen, de ander wil een nieuw stadhuis bouwen en allemaal verwijten ze elkaar dat ze uit zijn op eigen gewin. Straalbezopen vallen ze in slaap. De volgende ochtend, net als die keer in Armando’s dorp, is al het geld verdwenen.’

De film maakt deel uit van het portfolio bij haar proefschrift aan de Academy for Creative and Performing Arts. Ergens in de loop van dit collegejaar hoopt ze in het Museum Volkenkunde een presentatie te organiseren met de onderzoeksbevindingen en haar films.

‘In al die jaren was er nog nooit iets gestolen’, vervolgt Jansen. ‘In zo’n dorp kon je niet zoveel met de buit. Maar voor de jongeren die naar de grote steden getrokken waren, en weer terugkwamen, had geld een heel andere betekenis gekregen.’

In de inheemse cinema van het Amerikaanse continent komt het wel vaker tot een botsing tussen de wereldvisie van traditionele gemeenschappen en de waarden van de consumptiemaatschappij, constateerde ze tijdens haar promotieonderzoek. ‘Het is geen exacte wetenschap. Ik kan er geen formules op loslaten, maar het is een van de terugkerende thema’s. In die films worden elementen van nostalgie verweven met onontkoombaarheid. De ene keer levert dat een heel fatalistische film op, maar sommige makers geven er een andere draai aan.’

Promoveren stond niet altijd al in haar planning. ‘Meteen na de middelbare school werd ik al toegelaten op de filmacademie. Toen ik daar afstudeerde was ik nog helemaal niet toe aan het maken van een lange film. Om dat wat uit te stellen ging ik literatuurwetenschap studeren in Leiden. Tijdens die studie, op mijn vierentwintigste, werd ik moeder van een dochter. Toen móest ik wel nadenken over wat ik wilde.’ Dat werd het doceren van een filmpraktijkvak aan de Universiteit Utrecht, waarbij een promotie nu eenmaal onontbeerlijk was. Straks hoopt ze de combinatie van onderzoek, onderwijs en films maken te kunnen voortzetten.

Het scenario voor een eerste langspeelfilm, over een Mexicaanse jongen die een visioen over de maagd Maria verzint als in zijn bijzijn de kerkklok naar beneden valt, ligt inmiddels op de plank.

‘De zevende of de achtste versie al. Ik ben er zelf wel klaar voor. Nu alleen de financiering nog.’