Achtergrond
Overspoeld met eerstejaars
Plannen voor een jaar spiritueel verdiepen in India of schapenscheren in Nieuw-Zeeland verdwenen in de prullenbak. Studentensteden worden dit jaar overspoeld met eerstejaars. Het spookbeeld van het sociale leenstelsel heeft voor een piek in de aanmeldingen gezorgd: bijna vierduizend scholieren meer dan vorig jaar begonnen een universitaire studie. De Leidse universiteit haalde er daar rond de achthonderd van binnen en vergrootte haar marktaandeel flink. Uit de aanmeldingsmonitor van Studielink, peildatum 2 september, blijkt dat het aantal Leidse eerstejaars in 2013 met 16 procent is gegroeid vergeleken met vorig jaar. Alleen het Erasmus en Wageningen groeiden harder. Het Leidse marktaandeel steeg van 7,5 procent in 2009 tot 9,6. De teller staat voorlopig op 5656 eerstejaars. Nieuwe studies zijn de grote motoren van de groei. De Engelstalige bachelor International Studies in Den Haag ging vorig jaar van start en maakte in een klap de faculteit Geesteswetenschappen kerngezond.
Vincent Bongers
donderdag 5 september 2013
Voor zijn ‘Ode aan Leiden’ liet kunstenaar Casper Faassen een kleine helikopter met een camera boven de stad vliegen. De op glas afgedrukte foto bewerkte hij met bladmetaal, acryl en zuren. Zijn variatie op Leidse schilders als Jan van Goyen en Jan Lieven

Het idee werd aanvankelijk met de nodig scepsis benaderd. Vooral in de universiteitsraad was er kritiek: de opleiding kon wel eens teveel gaan concurreren met het eveneens Haagse university college. Het bleek niet het geval. Al meteen in het eerste jaar meldden 377 studenten zich aan. Een getal waar de meest optimistische bestuurder geen rekening mee had gehouden. Dit jaar verwacht de opleiding rond de vijfhonderd studenten. Ook het university college trok meer eerstejaars.

‘We zagen deze groei al vroeg aankomen’, zegt Johannes Magliano-Tromp, programmacoördinator bij International Studies. ‘In het voorjaar bleek dat we een “veilige” planning moesten maken voor 550 eerstejaars.’ Hij verwacht geen problemen door de drukte. ‘Het is een vol rooster maar het wordt niet dringen.’ Wel is er buiten de gebouwen van de Haagse Campus naar ruimte gezocht om de eerstejaars op te vangen. ‘Voor de grote hoorcolleges huren we theater Diligentia of de Kloosterkerk af.’

Volgens Magliano-Tromp zijn er nog geen grenzen aan de groei. ‘We overwegen geen fixus.’

Den Haag lijkt ook als een magneet op studenten bestuurskunde te werken. De opleiding vertrok onlangs uit Leiden. ‘We verwachten dat iets meer dan 300 studenten, zegt opleidingsdirecteur Jaap van Donselaar. ‘Vorig jaar waren dat er 190. Die enorme groei is best heftig om op te vangen. Ook omdat onze tweedejaars bachelorstudenten nog in Leiden zitten.’ De opleiding neemt in het najaar een besluit over een fixus. ‘Het is iets wat je in gedachten moet houden.’

Van Donselaar vermoedt dat het vertrek uit Leiden de studie aantrekkelijker heeft gemaakt. ‘De stad heeft toch een streepje voor. Studenten zitten dichtbij de bestuurlijke en gerechtelijke instanties zitten. Dat is niet alleen prettig tijdens de studie. Ik denk ook dat studenten verwachten dat ze nu meer zicht hebben op een stage of baan.’

Ook in Leiden zorgt een nieuwe opleiding voor groei. De honderd plaatsen van de nieuwe Engelstalige bachelor psychologie stroomden eenvoudig vol. Er waren meer dan 300 aanmeldingen. Verder trekt de rechtenfaculteit veel studenten en troeft het wat marktaandeel betreft al haar zusterfaculteiten af. Het Kamerlingh Onnes-gebouw is tot de nok toe gevuld.

En daar ligt het probleem: er zijn meer docenten nodig. ‘We halen veel studenten binnen en leveren steeds meer diploma’s af’, zei hoogleraar straf- en strafprocesrecht Jan Crijns onlangs in de faculteitraadsvergadering. ‘En dat krijgen we niet allemaal vergoed omdat de universiteit dat geld niet heeft. Werken we niet te hard voor wat de faculteit betaald krijgt?’ Het bestuur krijgt niet voor de volle honderd maar 97 procent van de facultaire uitgaven vergoed. De zogeheten budgetfactor geldt overigens ook voor de andere faculteiten. Daarnaast wordt er al jaren bezuinigd op de universitaire bijdragen. In 2016 loopt de korting op tot 5 procent.

‘Kunnen we dat wel volhouden?’ vroeg universitair docent René Orij zich tijdens de vergadering van Rechten af. ‘Tot nu toe hebben we het kunnen rooien. Maar we lijken toch de melkkoe van de universiteit.’