‘Nieuw is dat de groep waarmee het gedeeld kan worden tegenwoordig veel groter is en dat het blijvend is. Niets is nog te deleten.’
Van Hove deelt er onbezorgd op los. ‘Ik zit in groepjes met mijn gezelschap, cordiaal, huisgenoten, de restaurantcommissie en ook nog met mijn familie. De onderwerpen zijn vaak heel random: hoe een tentamen ging, wat iemand in het weekend gaat doen. Bizarre nieuwsdingen komen op elke app wel langs. En alles wat op Augustinus gebeurt natuurlijk. Maar veel vaker dan schandalen gaat het om zelfbedachte memes (via internet of sociale media verspreide plaatjes met flauwe teksten, red.). Niet heel schokkend, wel grappig.’
‘Dezelfde dingen waarover je kletst bij een biertje. Roddels, maar ook de festivals die we in de planning hebben staan en wat er gebeurd is op feestjes’, vertelt Anne Bukman (22, student psychologie).
Ook zij is Augustijn en fervent WhatsApp-gebruiker. ‘Bij Augustinus maken we echt voor alles een groep aan. Elke commissie heeft er wel een. Vooral om het commissiewerk te plannen. En met studiegenoten bespreek ik collegeopdrachten. Verder komen er vooral leuke dingen voorbij.’
Geschiedenisstudent Miriam Wagenaar (21) kent de verhalen van de groepen van Augustinus, waarin het delen vooral razendsnel leidt tot eindeloze vermenigvuldigingen. Zelf is ze nergens lid. ‘Ik whatsapp wel met huisgenoten, collega’s en vriendinnetjes van vroeger. Die groepen zijn vooral ontstaan vanuit praktisch oogpunt. Met collega’s plan ik op die manier vergadermomenten en met mijn huisgenoten spreken we zo af dat er iemand thuis is wanneer de nieuwe wasmachine wordt bezorgd. In die laatste groep word je wel regelmatig helemaal doodgespamd.’
Schandaalfoto’s en genante filmbeelden ziet ze echter nooit voorbij komen. ‘Het gaat vooral om persoonlijk leed. Oh noes (sic), de trein heeft vertraging. Dat niveau. En de enige e-mails die we delen zijn van kandidaten voor een hospiteeravond. Maar dat draait niet om leedvermaak. Niet hoofdzakelijk tenminste.’
Anders was het bij de e-mail van een eerstejaars Augustijn die een flink relaas had gestuurd naar de commissie van Integraal, het verenigingsblad. ‘Ze had nogal veel jongens geregeld, wat op zich natuurlijk niks geeft. Maar ze vroeg de redactie om dat buiten de roddelpagina’s te houden. Dat die mail vervolgens de hele vereniging over ging, was voor haar best vervelend’, vertelt Van Hove. Bukman ontving het mailtje ook: ‘De print screens zijn tot ver buiten Leiden verspreid. Best gênant. En haar veroveringen hadden de Integraal niet eens gehaald, maar dat mailtje uiteindelijk wel.’
Van Hove: ‘En ken je dat verhaal van die gast die een vriendin had? Toen zij het met zijn huisgenoot deed, stuurde hij een nogal intense e-mail, die echt overal langskwam.’
De tragische held uit dat verhaal groeide na het verspreiden van de e-mail in korte tijd uit tot een beroemdheid bij studerend Nederland. Inmiddels wil hij niet meer aan het voorval herinnerd worden. Toch zwerven zijn 4700 woorden, een halve bachelorscriptie, aan scheldkanonnades en overpeinzingen over ‘opties’ en ‘chillheid’ nog altijd rond op internet. Evenals het daarop gebaseerde lied waarmee Minerva vorig jaar glansrijk het Intercorporaal Songfestival won.
Maar er zijn meer landelijke deelhypes, zoals het vrouwelijke bestuurslid van de Utrechtse vereniging Veritas die eerder dit jaar opstapte nadat pikante beelden van een avontuurtje met een paar jongens van een andere vereniging massaal werden verspreid.
Bukman zag het ook voorbij komen. ‘Evenals een filmpje waarin een verenigingsmeisje seks had op een toilet. Dat ging heel Nederland door.’ Voor de hoofdpersonen is het ongetwijfeld heel vervelend, denkt ze. ‘Maar het waait snel weer over. Je bent even in het hele land het topic van de dag. Daarna maak je weer plaats voor andere nieuwtjes. Van dat meisje op het toilet weet ik niet eens meer uit welke stad ze kwam, laat staan dat er namen bekend zijn.’
‘We lachen er met z’n allen een week om en zien dan weer iets nieuws, maar intussen voelt degene om wie het gaat zich vast nog wel wat langer gekwetst’, realiseert Van Hove zich. Zelf vreest ze er niet voor om op deze manier een instant beroemdheid te worden. ‘Ik ben meestal met mijn vriendinnen, die zouden het heus niet op de app gooien als ik iets raars zou uitspoken. Dat doe je niet bij vrienden. Hooguit als je staat te zoenen, maar een kotsfoto is eigenlijk al niet leuk meer. Maar goed, volgens mij doe ik sowieso niet zo snel rare dingen.’
Ook Bukman houdt haar eigen uitspattingen niet beter in de gaten sinds de komst van WhatsApp. ‘Roddels gaan wel veel sneller. Als er met een paar biertjes op iets gebeurt, word je wel lekker snel van verschillende kanten met je neus op de feiten gedrukt.’
Wat je meteen moet doen, wanneer je ongewenst in dit roddelcircuit belandt, is zelf zoveel mogelijk verwijderen, adviseert Van den Berg. Dat lijkt dweilen met de kraan open, maar je kunt je zo in elk geval wapenen met een dosis nuchterheid.
‘WhatsApp heeft bij mijn weten niet zo’n dit-is-niet-ok-knop, zoals Facebook. Ook in juridische zin is er niet keihard iets aan te doen. Maar ik ben docent, en achter mijn rug wordt ongetwijfeld ook van alles gezegd. Als ik daar geen weet van heb, schaadt het mij ook niet.’
‘Misschien is het hard,’ denkt Wagenaar, ‘Maar je zou ook gewoon even géén seksfilmpjes van jezelf kunnen maken. Oké, je verdient het niet dat heel Nederland je zo te zien krijgt, maar dat mag je best zelf bedenken.’ Zelf ziet ze er wel op toe dat er ‘niet eindeloos dronken barf-foto’s’ op Facebook belanden. ‘Zo wil ik mezelf niet profileren. Je komt nooit meer echt van zulke plaatjes af. Dat zou je toch moeten weten in this day and age.’
Maar goed, dat is Facebook. ‘Op WhatsApp kun je veel schandaligere dingen delen’, denkt ze. ‘Wat dat betreft ben ik banger voor Facebook dan voor WhatsApp’, zegt Van Hove. ‘Het is vervelend om een weekje over heel Augustinus te gaan, maar Facebook wordt door toekomstige werkgevers gecheckt.’
Ter geruststelling: dat blijkt reuze mee te vallen. ‘Het argument van de toekomstige bazen wordt vaak genoemd, maar in de praktijk is daar nauwelijks empirisch bewijs van’, legt Van den Berg uit. ‘Er lijkt juist een ander soort norm op te komen. Werkgevers zeggen hun sollicitanten inderdaad te checken, maar zij trekken zich niet zoveel aan van een dronken foto van toen je achttien was. Iedereen staat tegenwoordig wel ergens embarrassing op internet. De economische schade valt dus best mee. Maar goed, persoonlijk is het wel heel vervelend.’
Toch wil ze ook dat laatste iets nuanceren. ‘Het is eigenlijk een vorm van online pesten en daarvan is uit allerlei onderzoeken bekend dat de omvang en het effect veel kleiner is dan de media-aandacht doet veronderstellen. Al zeg ik dat wel met enige voorzichtigheid: in the receiving end is het nooit leuk.’ Het blijft hoe dan ook je eigen verantwoordelijkheid, vindt Van Hove. ‘Hoewel, als je heel bezopen bent, kun je er misschien wat minder aan doen.’