Wat zijn redenen voor ontslag?

‘In de praktijk zie je heel vaak dat het gaat om gevallen van diefstal, verduistering, fraude, mishandeling en seksuele intimidatie. Opvallend is dat telkens als er nieuwe technologische ontwikkelingen zijn er ook in no-time werkgevers zijn die personeelsleden op staande voet ontslaan vanwege vermeend misbruik van deze technologie. Je zag begin 2000 een gigantische explosie aan rechtspraak over oneigenlijk gebruik van internet op het werk. Personeel dat bijvoorbeeld pornosites bezocht onder werktijd. Dat laatste is op zichzelf in beginsel geen dringende reden voor ontslag. Al zijn er uitzonderingen.’

Zoals?

‘Er speelde een zaak rond een human resources manager die zelf een strenge code had opgesteld voor het bezoeken van dit soort sites. Op een gegeven doken er op de computers van ondergeschikten van deze meneer pop-ups op van sekssites.

‘Het bleek dat de manager zelf die sites had bezocht en het netwerk met het virus had besmet. Hij werd op staande voet ontslagen en de rechter ging hiermee akkoord omdat er bezwarende omstandigheden waren. Het is een leidinggevende met een voorbeeldfunctie die de dingen doet die hij juist zelf heeft verboden.’

Waaraan moet de werkgever zich houden bij ontslag op staande voet?

‘Er zijn drie eisen. Een werkgever moet onverwijld handelen. Dat betekent zo snel mogelijk tot actie overgaan, nadat het vermoeden van een dringende reden is ontstaan.

‘De tweede eis is dat bij het ontslag gelijk de reden heel duidelijk moet worden meegedeeld aan de medewerker. Dat is lastig want de werkgever is vaak boos en roept dan iets van: "En nu eruit en je weet wel waarom."

‘Er staat in de wet dat de reden gelijktijdig moet worden gegeven. Maar uit mijn onderzoek blijkt dat de reden ook een of twee dagen later mag volgen.’

‘De derde eis is de dringende reden tot ontslag. Het gaat dan niet alleen om wat er is gebeurd. Maar ook de functie, aantal dienstjaren en opleiding spelen een rol. Van leidinggevenden wordt meer verwacht dan van iemand die aan de lopende band staat.’

Wat als de werkgever ongelijk krijgt van de rechter?

‘Dat kan lelijk in de papieren lopen. Kans op claims op doorbetaling van loon voor jaren.’

Wordt er desondanks veel gebruik van gemaakt?

‘Ik heb zelf zeker een zaak per maand. Veel gevallen komen echter niet voor de rechter. Sommigen weten natuurlijk dat ze er gloeiend bij zijn en zitten dan stilzwijgend op de blaren Procederen kost verder geld. Zorg daarom ook altijd voor een rechtsbijstandsverzekering of word lid van een vakbond, die verzorgen ook rechtsbijstand.’

Maken werkgevers ook misbruik van de regeling?

‘Het wordt soms als tactisch ingezet om van personeel af te komen. Bedrijven weten dan dat het bij een rechter geen stand houdt. Maar werknemers krijgen plots geen loon meer en komen in financiële problemen. Dan zijn ze wellicht wel bereid om voor een laag bedrag te schikken. Dat is minder duur dan een normale ontslagprocedure.’

Moet op staande voet blijven bestaan?

‘Ja. De werkgever heeft een gezagsmiddel nodig om de orde te handhaven. Het heeft een afschrikkend effect.’

Door Vincent Bongers