In negen topsectoren, die eerder bepaald werden, zullen overheden, bedrijven en onderzoekers innovatiecontracten afsluiten, waarin afgesproken wordt welke onderzoeksprogramma’s er door welke instelling worden verricht en wie dit zal gaan betalen. Die plannen moeten voor het eind van het jaar gemaakt zijn. Hiervoor moeten overheid en bedrijfsleven vanaf 2015 500 miljoen euro onderzoeksgeld beschikbaar stellen, waarvan op dat moment ook 40 procent van bedrijven moet komen. Het is de bedoeling dat ook subsidieverstrekker NWO, wetenschapskoepel KNAW en toegepaste kennisinstituten in 2015 hieraan minstens 600 miljoen euro bijdragen. De negen topsectoren zijn agrofood, tuinbouw, hightech, energie, logistiek, creatieve industrie, life sciences, chemie en water. Het bedrijfsleven wordt gestimuleerd door een nieuwe belastingaftrek bij investeringen in onderzoek voor nieuwe producten.
De vraag vanuit het bedrijfsleven zal verder een belangrijkere rol krijgen in de toelating van nieuwe opleidingen. Buitenlandse promovendi die in Nederland willen blijven krijgen gunstigere fiscale voorwaarden. Er wordt gezocht naar maatregelen om te zorgen voor meer studenten in technische studies.
De innovatieplannen van het kabinet kregen eerder kritiek van drie leden van de Jonge Akademie van de KNAW, die vrezen dat het aanwijzen van topsectoren ten koste zal gaan van fundamenteel onderzoek. Ook stelden ze dat innovatie niet te plannen valt. De universiteitskoepel VSNU zegt de plannen te steunen maar zich wel zorgen te maken over de precaire financiële situatie van kennisinstellingen. ‘Een terechte ambitie, maar de regering schept niet de juiste condities voor universiteiten om aan deze hoge ambities te kunnen voldoen’, zo reageert voorzitter Sijbolt Noorda op de website van de VSNU. De KNAW is het met veel van de plannen eens, maar noemt het onverstandig dat het kabinet niet breed investeert in de kennissector.
De plannen moeten Nederland laten terugkeren in de top vijf van kenniseconomieën van de wereld. Volgens het vorige week verschenen Global Competitiveness Report 2011-2012 van het World Economic Forum zet Nederland in ieder geval een stap in de goede richting: op de lijst van meest concurrerende economieën ter wereld stijgt het van plek acht naar zeven dit jaar, achter Duitsland. Zwitserland voert de lijst aan, gevolgd door Singapore, Zweden, Finland en de VS.
Het rapport noemt de Nederlandse economie innovatief. Ook het Nederlands hoger onderwijs wordt geroemd: in de lijst staat het op een achtste plaats. Dit komt vooral door de hoge beschikbaarheid van het onderwijs. De kwaliteit van het hoger onderwijs wordt beoordeeld met een tiende plek. DJZ