In het Duits heb je een schitterend woord: Torschlusspanik, oftewel paniek ingegeven door het sluiten van deuren. De angst dat we met het verstrijken van de tijd steeds minder opties nog open hebben staan. Deuren die in je gezicht dichtslaan. Tegenwoordig begint dat al vroeg: je begint met het afbakenen van je carrière op je vijftiende. Ik koos toen mijn profiel (Cultuur & Maatschappij!) en gooide drie andere deuren dicht. Op mijn achttiende begon ik aan de studie Engels, concentreerde me vervolgens op literatuurwetenschappen, en toen ik mijn master afrondde stond nog slechts één deur uitnodigend open: de onderwijsdeur. Tegenwoordig heb je natuurlijk geen drie levens meer als je begint met studeren: het is erop of eronder. Erop of eronderwijs. Het is een krappe arbeidsmarkt in de echte wereld. Het onderwijs is een stabiele optie. Een terugvaloptie. Een dat-kan-ook-nog-optie. Een dan-dat-maar-optie. Maar het moment komt dat je wakker wordt, je lesplannen bij elkaar pakt, en denkt: nee.
Als je jezelf veel leed wil besparen, stel je dat moment uit tot je vierenzestigste. De meeste studenten beleven helaas dat moment nu al. Ik ook. Ik merkte dat ik voor ik überhaupt aan mijn stage begon al tegen mensen zei: ‘Maar dit is niet iets wat ik de rest van mijn leven wil doen, hoor!’ Oké, waarom zou je er dan überhaupt aan beginnen? Omdat het veilig is. Omdat je je studieschulden terug moet betalen. Omdat je toch wat moet. Erg fatalistisch allemaal.
Tegenwoordig sluit ik mijn week af met een aflevering van de Amerikaanse hitserie Breaking Bad om mezelf hoop voor de toekomst te geven. Korte samenvatting: docent scheikunde ontdekt dat hij kanker heeft, kijkt eens goed naar zijn carrière in het onderwijzen van onwillige tieners, realiseert zich dat hij zijn gezin nooit financieel in orde achter kan laten, en besluit om crystal meth te gaan produceren. Ik vind dit zeer inspirerend. Het onderwijs leek me zo’n laatste optie, zo’n grens van de bewoonde wereld, met daarna niets. Onzin natuurlijk. Je kan altijd nog crystal meth gaan produceren. Tenminste, als je docent scheikunde bent. Als jij een student bent die nu de lerarenopleiding doet maar je eerste burn-out al aan voelt komen, dan hier een lijst opties om het criminele pad te bewandelen.
Docenten aardrijkskunde kunnen zich bezig gaan houden met bloeddiamanten. Docenten biologie kunnen coca gaan verbouwen. Als docent economie heb je het makkelijk: duik gewoon de wondere wereld van het witwassen in. Informaticadocenten wenden zich tot phishing, docenten geschiedenis tot het arrangeren van onderwereldoorlogen. Docenten techniek kunnen inbreken zonder sporen achter te laten, en docenten wiskunde hoeven zich alleen maar te concentreren op cryptografie om gecodeerde boodschappen te versturen en te ontcijferen. Over undercoveragenten misschien.
Als docent Engels? Daar denk ik nog even over na. (Tips welkom!) Een tweede studie is tegenwoordig duur, maar als ik het na mijn afstuderen terug kan verdienen in de drugshandel dan betaal ik met alle liefde tienduizenden euro’s om een paar deuren weer open te zetten. Soms hebben we het idee de controle over ons leven kwijt te zijn. Laten we daar als intellectuele elite dit jaar mee afrekenen! Dichtgeslagen deuren zijn altijd weer open te doen. 2013 wordt het jaar van de misdaadkrachtigheid.
Anne van de Wijdeven is literatuurwetenschapper en docent Engels in opleiding