Even konden studenten juichen toen vorige maand bleek dat het nieuwe kabinet de gehate langstudeerboete terugdraait. De vreugde was echter van korte duur want in september 2014 wordt er voor nieuwe studenten in het hoger beroeps- en universitair onderwijs een sociaal leenstelsel ingevoerd. De basisbeurs wordt dus geschrapt voor de bachelor- en masterfase. Studenten moeten al het geleende geld terugbetalen, inclusief een nog onbekend rentetarief.
Het kabinet voert een zogeheten cohortgarantie in. Huidige studenten zullen hun basisbeurs niet halverwege hun opleiding kwijtraken, wordt beloofd. Maar deze regeling geldt alleen 'binnen de bachelorfase respectievelijk binnen de masterfase'. Dus ook wie nu al studeert en in september 2014 aan een masteropleiding begint, geldt als nieuwe student en heeft niet langer recht op een basisbeurs.
'De aanvullende beurs blijft buiten het sociale leenstelsel', schrijven de partijen. 'Om de toegankelijkheid van het onderwijs te garanderen.' Toch wordt er stiekem 33 miljoen afgeknabbeld van de aanvullende beurs. Zo krijgen bijvoorbeeld studenten die geen ouderlijke bijdrage ontvangen geen aanvullende beurs meer.
Het leenstelsel levert de schatkist 800 miljoen op. De partijen beloven dat 'de opbrengsten van de maat-
regelen in de studiefinanciering worden geïnvesteerd in het onderwijs en onderzoek.'
Maar het meeste geld verdwijnt naar andere onderwijssectoren. Basisscholen en voortgezet onderwijs ontvangen 344 miljoen en het mbo 250 miljoen euro. Er is alleen sprake van 150 miljoen euro extra dat naar fundamenteel onderzoek gaat.
De HBO-raad stelt zelfs dat het nieuwe kabinet jaarlijks bijna 200 miljoen op de uitgaven voor het hoger onderwijs bezuinigt. Zo wordt er ingezet op het schrappen van opleidingen, dat levert op termijn 130 miljoen op. Ook moet de overhead van universiteiten drastisch omlaag.
De ov-kaart wordt in 2015 omgezet naar een kortingskaart. Ook mbo'ers krijgen deze kaart. Dat levert de overheid structureel meer dan 400 miljoen op. Studenten met hoge reiskosten kunnen straks extra geld lenen bij de Dienst Uitvoering Onderwijs. Maar aan deze lening is een maximum verbonden. Maar de financiële druk op studenten wordt ook langs een andere weg opgevoerd. De zorgtoeslag wordt afgeschaft. Dat kan zo'n 800 euro per jaar schelen. Een petitie om de OV-kaart te behouden, op studentenovmoetblijven.nl, was bij het ter perse gaan van deze krant al door ruim 43.000 sympathisanten ondertekend.
Studentenorganisaties zijn niet blij met het kabinet. ISO vindt dat de overheid de student als melkkoe gebruikt en noemt het akkoord een 'kaalslag.' Bovendien stopt de overheid nauwelijks extra geld in het hoger onderwijs, treurt de organisatie.
De LSVb stelt dat Nederland 'van een economische crisis naar een kenniscrisis en van een staatsschuld naar een studieschuld' gaat. Het nieuwe kabinet laat het hoger onderwijs 'keihard vallen', aldus de studentenvakbond.
Ook universiteitskoepel VSNU voelt de pijn van de studenten. 'De lange-termijn-opbrengsten van een sociaal leenstelsel voor de basisbeurs worden geherinvesteerd in onderwijs en onderzoek, ten onrechte niet specifiek in het hoger onderwijs', schrijft de organisatie. 'Dat is aan studenten niet uit te leggen. Ook wordt gesuggereerd dat er op subsidies nog te korten valt (terwijl die al zijn kaalgeplukt), dat vermindering van het aantal opleidingen geld bespaart (bij handhaving van de studenteninstroom) en dat er voor de zoveelste keer op overhead en efficiency winst valt te halen (dit is een illusie).'
Ook wijst de koepel er op dat er onder het kopje zorg nog een bezuiniging staat, en wel bij de universitaire medische centra wordt voor 70 miljoen euro gekort op zogeheten 'topreferente zorg' , specialistische zorg die gepaard gaat met bijzondere diagnostiek en behandeling, waarvoor geen doorverwijzing meer mogelijk is.VB