Columns & opinie
Verharde kinderen en meelopers
De nieuwe Leidse master jeugdrecht is de eerste in Nederland. Misschien dat de populariteit zorgt voor een betere waardering van het gebied. ‘Er is een beeld van “als het om kinderen gaat is het minder serieus.”’
Vincent Bongers
woensdag 26 september 2012
© Taco van der Eb

'Ik wil met een schone lei beginnen en weer naar school', zegt de minderjarige Younes in de NCRV-documentaire De Kinderrechter uit 2011. Hij wordt verdacht van straatroof en teruggeleid naar zijn cel. Zijn voorlopige hechtenis is net met een maand verlengd. Younes: 'Straffen helpt toch niet. De jeugdgevangenis is net een jeugdherberg. Maar als je deze jongens harder aanpakt, komen ze er gek uit.'

Wat te doen met jongeren en kinderen die over de schreef gaan? 'Dat is een heel lastige vraag', zegt hoogleraar jeugdrecht Mariëlle Bruning. 'Ik ben zelf plaatsvervangend rechter. Ik doe zelf ook wel eens jeugdstrafzittingen. Je moet de maatschappij beschermen. Maar van opsluiten, wordt niemand beter. Zeker kinderen niet. Je probeert de voorwaarden tot resocialisatie zo gunstig mogelijk te maken. Dus als huisarrest met elektronische enkelband mogelijk is, dan is dat beter. Of nachtdetentie, dan kan iemand tenminste nog naar school.

'Maar of huisarrest bijvoorbeeld mogelijk is, hangt heel erg af van het milieu waarin een kind verkeert. Zonder goede ondersteuning van ouders is het niet haalbaar.'

Bruning is een van de drijvende krachten achter de master jeugdrecht die in september van start is gegaan in Leiden. Het is de eerste van zijn soort in Nederland. De strafmaat voor jonge delinquenten is maar een van de vele zaken die spelen in het jeugdrecht. 'Je moet van vier rechtsgebieden veel weten. Dat maakt het zo interessant. Om te beginnen van internationale kinderrechten. Verder het strafrecht zoals dat toegepast wordt op minderjarige daders. Maar het draait natuurlijk ook om slachtoffers, getuigen van mishandeling bijvoorbeeld.'

'Maar privaatrecht is ook van belang. Dan komen vragen aan bod als: Wat is de relatie tussen de ouders van een kind dat in de problemen is gekomen? Of hoe bepaalt de Kinderbescherming of het wel veilig genoeg is voor een kind om thuis te blijven wonen? De controle op het functioneren van de Jeugdzorg of de Kinderbescherming, zijn dan weer bestuursrechtelijke kwesties.'

Het enthousiasme voor de master is groot. Jeugdrecht begint populair te worden. Maar dat is niet altijd overal zo. 'Professionals die zich met kinderen bezighouden, worden vaak wat ondergewaardeerd. Dat geldt voor kinderartsen maar ook kinderrechters staan onder aan de ladder. Als je carrière wilt maken, dan moet je dat niet gaan doen, is het idee.'

Bruning weet niet waar het aan ligt. 'Er is een beeld van "als het om kinderen gaat is het minder serieus."' Ook trekt het vak vooral vrouwen. 'We hebben een heer, die heeft het gezelschap van 34 dames.'

Als rechter komt Bruning een breed scala aan gevallen tegen. 'Sommige verdachten zijn heel erg verhard. Die kennen het systeem al heel goed en weten wat ze moeten doen en laten. Anderen zijn meelopers, vaak met een laag IQ, die zich hebben laten verleiden. Dan heb je de groep kinderen die is afgegleden door problemen thuis en op school.'

Het moeilijkste vindt ze zaken waarin minderjarigen keihard blijven ontkennen terwijl ze overduidelijk schuldig zijn. 'Onlangs had ik een zitting waar dit speelde. Een man had een telefonische afspraak gemaakt met een 17-jarige jongen om bij hem thuis seks te hebben. Op de dag van de afspraak stormde de jongen het huis van de man binnen. Die werd volledig in elkaar getimmerd. Hij is maanden uit de running geweest door zijn verwondingen. We zijn er niet achter gekomen waarom hij in elkaar geslagen is. Het was duidelijk dat de jongen de dader was, maar hij bleef stelselmatig ontkennen. Dan krijg je geen contact met zo iemand en kom je er niet achter wat hem tot deze actie heeft gedreven. En dat is heel onbevredigend.'