Sinds Osama’s dood weet iedereen één ding over moslimbegrafenissen: ze moeten binnen 24 uur.

‘Dat klopt, de voorschriften zeggen dat het zo snel mogelijk moet, het liefst binnen 24 uur.’

Dat lijkt me moeilijk te verenigingen met de wens om in Turkije of Marokko begraven te worden.

‘Als moslims ervoor kiezen om in hun vaderland begraven te worden, gaat er wel meer tijd overheen, ja.’

Maar gaan ze dan niet naar de hel?

‘Nee, het zijn voorschriften over hoe een begrafenis moet verlopen, niet over wie er naar de hemel of de hel gaan.’

Ook in Nederland is 24 uur aan de krappe kant, trouwens.

‘De regel in Nederland is dat een begrafenis pas na 36 uur plaats kan vinden, maar sinds een wetswijziging in de jaren negentig is het mogelijk daarvoor ontheffing aan te vragen. Een ander voorschrift is dat iemand met zijn gezicht in de richting van Mekka begraven wordt; dat vereist een andere inrichting van de grafakker. Een kwart van de Nederlandse gemeenten biedt die mogelijkheid.’

Maar moslims willen ook een graf dat voor eeuwig ongerept blijft. Dat is wat lastig hier; ik zie gemeentes nog geen garanties afgeven voor meerdere millennia.

‘Ik heb net mijn veldonderzoek daarnaar afgerond, en inderdaad: minder dan tien procent van de gemeentes geeft een eeuwigdurend graf uit. Overigens: in het islamitisch recht zie je nu discussies opkomen over de vraag of en wanneer het toegestaan is om een graf te ruimen.’

Is dat de reden dat zoveel moslims zich in Turkije en Marokko laten begraven?

‘Je zou het kunnen opvoeren als één van de redenen. Er speelt echter meer: de moslims die zich wel laten begraven in Nederland zijn vaak Surinamers, asielzoekers of mensen met een Ahmadiyya-achtergrond. Het feit dat je een lijk makkelijker naar Turkije vervoert dan naar Suriname of India heeft daarmee te maken. Veel moslims hebben een uitvaartverzekering via hun islamitische bank of moskee, die het makkelijk en voordelig maakt om gerepatrieerd te worden. En ook de binding met Nederland of België weegt mee.’

Maar steeds meer moslims begraven hun doden in Nederland, toch?

‘Wat ik hoor is dat begraafplaatseigenaren heel graag willen inspelen op de wensen van moslims. In Nederland worden veel mensen gecremeerd, maar de begraafplaatsen moeten wel onderhouden worden. Met name de tweede en volgende generaties moslim-migranten worden echt als een nieuwe doelgroep gezien. Dan is het wel zaak dat ze de verschillen tussen moslims niet uit het oog verliezen.’

Hoezo?

‘Er is niet één islamitische gemeenschap in Nederland; maar heel veel gemeenschappen. Die willen niet per se met elkaar op een akker, net zoals in de Nederlandse geschiedenis protestanten en katholieken hun eigen begraafplaatsen hadden. Het is aan de gemeentes en begraafplaatsen om te bepalen in hoeverre ze aan alle wensen tegemoet willen komen.’